01 Kalejdoskop

 

Meksyk, kraj kontrastów

Meksyk jest piątym co do wielkości krajem kontynentu amerykańskiego. Od północy graniczy ze Stanami Zjednoczonymi, a od południa z Belize i Gwatemalą. Z jednej strony funkcjonuje jako bufor ekonomiczny między tzw. pierwszym i trzecim światem, z drugiej strony tworzy miejsce, w którym w namacalny sposób mieszają się ze sobą odmienne kultury. To, czego współistnienie gdzie indziej wydaje się niemożliwe, tu często okazuje się naturalne.

Codzienne paradoksy zmuszają wrażliwego i wnikliwego obserwatora do coraz to nowych odkryć i refleksji. Spotkanie z dziewiczą przyrodą, poznanie historycznego związku człowieka z naturą i bezpośredni kontakt chociaż z jednym z kilkuset regionów Meksyku to niezwykła i niezapomniana przygoda. W Meksyku panują świetne warunki do alpinizmu, górskiego trekkingu, speleologii, raftingu i nurkowania, w których elementy zżycia się z naturą, poznania własnego organizmu i odkrywania nieznanego mieszają się ze sobą w sposób nierozerwalny.

Stany Zjednoczone Meksyku podzielone są na 31 stanów oraz Dystrykt Federalny. W stolicach stanów, w tym w największej metropolii świata Mieście Meksyk mieszka ponad 75% całego społeczeństwa. Żywotne miasta pozostają w kontraście z wyludnionymi terenami pozamiejskimi, gdzie życie toczy się w zwolnionym tempie, co czyni z podróży po Meksyku swoistą podróż w czasie. Potężne i niezamieszkane przestrzenie, gościnność, otwartość i serdeczność ludzi, bezpieczeństwo, świetne warunki do podróży z dziećmi, ogólna nieśpieszność, radykalna tolerancja i spontaniczna familijność powodują, że podróżując po Meksyku trudno się oprzeć uczuciu wolności.

To kraj o niełatwej historii, przy której  jak mawiają niektórzy lepiej się płacze niż analizuje. Meksyk powstał ze zmieszania europejskiej i indiańskiej krwi, a formowanie się państwowości przebiegało w atmosferze największego ludobójstwa w historii świata, zniszczenia pełnej splendoru cywilizacji i trwającej trzysta lat okupacji. Meksyk po odzyskaniu niepodległości najpierw stracił połowę swego terytorium, a potem ekonomiczną suwerenność, czego konsekwencje są odczuwane także w czasach współczesnych.

Meksyk to kraj targany najazdami zewnętrznymi i niepokojami wewnętrznymi z pogranicza walk bratobójczych, nękany suchymi okresami głodu, deszczowymi falami powodzi, trzęsieniami ziemi, wybuchami wulkanów i destrukcyjnymi atakami huraganów. Jednakże wszystkie te nieszczęścia i trudności wykształciły Meksykanów niezwykła pogodę ducha, solidarność i wierność własnej tradycji. Obecne w Meksyku ślady zaginionej i przetrwałej historii, materialne – jak ruiny prehiszpańskich miast, perły kolonialnej świetności czy architektoniczne pomniki współczesności, oraz niematerialne – jak na przykład własna i niepowtarzalna tożsamość religijna powodują, że każda podróż do Meksyku to nowe przeżycie, wobec którego trudno pozostać obojętnym.

 

Pięć tysięcy lat historii

Obecnie praktycznie odrzucono teorię, aby człowiek mógł pochodzić z kontynentu amerykańskiego. Choć najstarsze znaleziska paleontologiczne, szkielet z miejscowości Tepexpan, datuje się na 11 tys.p.n.e, punktem wyjścia współczesnej historiografii na kontynencie jest rewolucja rolna i udomowienie kukurydzy, które miały miejsce ok. r. 3000 tys. p.n.e.

 

Czasy prehiszpańskie i Konkwista 1519-1521

Kortez i Malinche, Narodziny Narodu

Wkrótce po zmianie trybu życia z koczowniczego na osiadły, rozpoczyna się na terenach dzisiejszego Meksyku imponujący rozwój kulturowy. Początki wielkich cywilizacji sięgają lat 1800–200 p.n.e. kiedy, w tzw. Okresie Preklasycznym powstawały wielkie ośrodki miejskie, takie jak La Venta, Tres Zapotes, San Lorenzo, czy Cuicuilco, pod wpływami uznawanych za kulturę macierzystą Olmeków. Z czasów tzw. Okresu Klasycznego, ok. 200 p.n.e.–900 n.e. pochodzą największe starożytne centra polityczne i ceremonialne: w środkowym Meksyku m.in. Teotihuacán, Cacaxtlai Xochicalco, stolica Zapoteków i Mixteków z Oaxaca w Monte Albán, ośrodek astronomiczny Totonakóww El Tajín, oraz Majów w Palenque, Uxmal, Cobá, Yaxchilánczy Bonampak. Rozwój teokratycznych miast-państw kulminuje w Okresie Postklasycznym, między X w. i XVI w, z którego najważniejszymi ośrodkami były m.in. stolica Tolteków w Tula oraz zamieszkałe przez Majów Izamal, Chichen Itza, czy Tulum.

Mimo znaczących osiągnięć administracyjnych, naukowych i technicznych prehiszpańskie kultury nigdy skutecznie nie przezwyciężyły trudności związanych z wyjaławianiem pól uprawnych i nie wyszły poza epokę kamienia łupanego. W roku 1325 lud mexica zakłada na jeziorze w Dolinie Meksyku miasto Tenochtitlan. W wyniku doskonałego gospodarczo położenia, przymierzy z ościennymi państwami Texcoco i Tlacopan, oraz ekspansywnej militarnie polityki, wyspiarskie miasto szybko zamienia się w stolicę imperium, które obejmie swą władzą tereny od Oceanu Spokojnego po Zatokę Meksykańską i od stanu Michoacan po terytoria dzisiejszej Gwatemali.

Wojska hiszpańskie docierają w 1519 r. do środkowego Meksyku, a Hernan Kortez, na własną rękę prowadzący konkwistę, przez kilka miesięcy mieszka jako gość w Pałacu Moctezumy II. 30 czerwca 1520 roku, podczas religijnego święta, Hiszpanie pod wodzą Pedro de Alvarado strącają figury azteckich bogów z jednej z piramid, rozpoczynając walkę, która zamienia się w obustronną masakrę. Znana w historii Smutna Noc kończy się wygnaniem Hiszpanów. Wracający z wyprawy karnej przeciwko swoim sponsorom Kortez, wspomagany przez podbite przez Azteków ludy, rozpoczyna trwające ponad rok oblężenie miasta. 13 sierpnia 1521r. wielkie Tenochtitlan upada i zostaje zrównane z ziemią. Na jego gruzach powstaje stolica Nowej Hiszpanii, dzisiejsze Miasto Meksyk.

 

Czasy kolonialne i Wojna Niepodległościowa 1821

Po krwawej konkwiście, Hiszpanie natychmiast rozpoczęli prace kolonizacyjne i ewangelizacyjne podbitych terenów. Mimo, że Meksyk nigdy nie stał się krajem niewolniczym, wprowadzono system feudalnej zależności poddanego od pana, tzw. encomienda, i podporządkowano Nowy

Świat od strony prawnej Staremu Kontynentowi. Przyjechali przedstawiciele czterech Indianin przed kościołemzakonów: franciszkanie, dominikanie, augustianie i mercedariusze. Po objawieniach Matki Boskiej Guadalupe, 12 grudnia 1531 r., Indianie przyjmują chrześcijaństwo i rodzi się nowe, metyskie społeczeństwo. Meksyk staje się częścią światowego szlaku handlowego pomiędzy hiszpańskimi koloniami w Europie, Azji, Oceanii i Ameryce. Eksportowano stąd cenne kruszce, przede wszystkim srebro, oraz wiele przypraw. Powstały pierwsze uniwersytety, a w klasztorach oraz dużych miastach kwitła kultura. Pod koniec XVIII w. urodzonym w Nowym Świecie potomkom Hiszpanów, Kreolom, zrobiło się politycznie ciasno. Prawodawstwo pochodziło wciąż z Europy, a na najwyższych stanowiskach mogły zasiadać osoby wyłącznie urodzone w Hiszpanii. W 1767 r. królewskim dekretem skasowano zakon jezuitów, który po prawie 300 latach obcej dominacji sprzyjał ideom względnej autonomii. Niedługo później, 15 września 1810 r. ksiądz Miguel Hidalgo wzywa naród do walki wyzwoleńczej pod hasłem: „Śmierć Hiszpanom, Niech żyje Matka Boska z Guadalupe”. Po jedenastu latach bratobójczych walk, przy poparciu m.in. powstającego imperium USA, Meksyk ostatecznie zrywa więzy z Hiszpanią. W momencie uzyskania niepodległości Stany Zjednoczone Meksyku zajmują terytorium 4 mln km kw.

Meksyk niepodległy i Rewolucja 1910

Uzyskanie niepodległości okazało się łatwiejsze niż próby skutecznego stworzenia nowej państwowości. W kraju zapanował chaos. Generałowie doszli do władzy w wyniku wojen wyzwoleńczych zamienili się w lokalnych kacyków. Podczas pierwszych konfliktów powstańczych generałów, proklamowany cesarzem Meksyku Agustin Iturbide zostaje rozstrzelany 1824 r. Jedenastokrotnie obwołany prezydentem gen. Santa Anna, walczący naraz po różnych stronach barykad, podejmuje polemiczne próby dyktatorskich rządów. W ciągu najbliższych dwudziestu lat, w wyniku manipulowanych głosowań oraz wojny, Meksyk utraci na rzecz USA połowę swego terytorium, m.in. dzisiejsze południowe stany: Teksas, Nowy Meksyk, Arizona i California. Francuzi dokonują pierwszej inwazji Meksyku w r. 1838 i w poszukiwaniu korzyści ekonomicznych blokują na sześć miesięcy port Veracruz.http://31.media.tumblr.com/tumblr_m30nqxfaQ61qeu6ilo1_500.jpg Dziewięć lat później rozpoczyna się długoletnia i krwawa Wojna Kast, w wyniku której rdzenni Majowie przejmują kontrolę nad Półwyspem Jukatan. Redukująca władzę kościoła z jednej i wojska z drugiej strony, liberalna Konstytucja z 1857 i późniejsze Prawa Reformy Benito Juareza wywołały wojnę i powtórną inwazję wojsk francuskich. Ściągnięty przez konserwatystów Maksymilian z Habsburgów zostaje obwołany cesarzem Meksyku. Po raz drugi jednak cesarstwo nie trwa długo. Wojska francuskie ponoszą druzgocącą porażkę w bitwie pod Puebla. W r. 1867 Maksymilian zostaje rozstrzelany i wprowadzono w życie nowe prawa. Dziesięć lat później, po śmierci Juareza, najaktywniejszy z jego generałów, Porfirio Diaz przejmuje władzę, którą w formie twardej dyktatury połączonej z wyprzedażą narodowego majątku przechowa do momentu wybuchu Rewolucji Meksykańskiej. Wybuchłe w 1910 r. powstanie chłopskie Zapaty pod hasłem „Ziemia i Wolność” szybko zamieniło się w ogólnokrajowy wybuch niezadowolenia z rządów Diaza. W konflikt włączył się rząd USA wysyłając w 1914 bez ostrzeżenia wojenne statki do portu Veracruz, poszukując korzyści ekonomicznych w rozwoju sytuacji politycznej Meksyku. Pancho Villa organizuje chłopskie wojska atakując m.in. amerykańskie miasta na północy od granicy. W 1917 r. proklamowano nową, ważną do dziś konstytucję, która zniosła m.in. możliwość reelekcji. Bezlitośnie sprawdza się przysłowie, iż rewolucja zjada swoje własne dzieci. Po kolei, mordowani bądź w niewyjaśnionych do końca okolicznościach, giną przywódcy Rewolucji: Francisco Madero (1913), Jose Maria Pino Suarez (1913), Victoriano Huerta (1916), Emiliano Zapata (1919), Venustiano Carranza (1920), Francisco Villa (1923), Alvaro Obregon (1928). Prezydent Plutarco Elias Calles doprowadza nowymi prawami antykościelnymi do trwającej siedem lat religijnej wojny (Guerra Cristera).

Czasy współczesne

Po zakończeniu Rewolucji Meksykańskiej zaznaczonej wyniszczeniem elit rewolucyjnych, otwartą walką z kościołem i bardzo silnymi wpływami polityki neokolonialnej, powstała w 1934 r. Rewolucyjna Partia Instytucyjna (PRI) próbuje osiągnąć ekonomiczną stabilność kraju m.in. poprzez radykalne wywłaszczenie i nacjonalizację przemysłu wydobywczego ropy naftowej w 1938 r. Prezydent Lazaro Cardenas dodatkowo dzieli ziemię wśród chłopów i nacjonalizuje tabór kolejowy. Meksyk rozpoczyna okres względnej prosperity, przyjmuje uchodźców wojny w Hiszpanii i opowiada się po stronie aliantów podczas II Wojny Światowej. http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/1968_Mexico_emblem.svg/200px-1968_Mexico_emblem.svg.pngObok wskaźników stabilnego rozwoju pojawiają się również fałszerstwa wyborcze i afery korupcyjne na najwyższych szczeblach. Boom ekonomiczny związany z wysokimi cenami ropy pozwala na organizację Olimpiady 1968 r. oraz dwukrotnie Mistrzostw Świata w piłce nożnej, w 1970 r. i 1986 r. Jednocześnie narastają presje społeczne przeciw monopartyjnemu dyktatowi oraz represje rządu, jak np. masakra na placu Tlatelolco. W 1992r. wznowione zostają stosunki dyplomatyczne Meksyku z Watykanem po 133 latach przerwy. Dwa lata później wchodzi w życie kontrowersyjny układ o wolnym handlu NAFTA między Stanami Zjednoczonymi, Kanadą i Meksykiem. W tym samym momencie wybucha zbrojne powstanie Indian zapatystów w stanie Chiapas. Rosną napięcia na tle pogłębiających się kontrastów społecznych, które doprowadzają do ogólnego kryzysu gospodarczego, a także wartości. W cieniu korupcyjnej władzy i miliardowych interesów prywatyzacyjnych rosną w siłę kartele narkotykowe i zorganizowana przestępczość. XXI wiek rozpoczyna się falą niosących nadzieje zmian. Po raz pierwszy po 66 latach monopolu PRI, prezydentemzostaje Vicente Fox, przekazując władzę na 12 lat Partii Akcji Narodowej (PAN). Wchodzi w życie traktat o wolnym handlu z Unią Europejską. Meksyk zaliczany jest do 10 najatrakcyjniejszych inwestycyjnie krajów na świecie. Coraz bardziej widoczne w życiu politycznym kraju staje się tymczasem przenikanie związków rodzinnych i wpływy praktyk monopolistycznych lokalnej oligarchii. Uosabiający dążenia opozycji Andrés Manuel LópezObrador nie uznaje wyników wyborów z 2006r. i obwołuje się nieformalnym prezydentem. W 2008 roku, mimo skomplikowanej sytuacji politycznej i społecznej, miała odwiedzić Meksyk rekordowa liczba turystów, ponad 110 milionów.

Przez góry, lasy, plaże i pustynie

Prawie siedmiokrotnie większy od Polski, położony na obszarze niespełna dwóch milionów kilometrów kwadratowych (1,964,375), pomiędzy 14°32'a 32°43' szerokości geograficznej północnej i 86°42' a 118°27' długości geograficznej zachodniej, Meksyk zamieszkany jest przez ponad 108 milionów mieszkańców.http://static.panoramio.com/photos/large/31891843.jpg

Meksyk ma linię brzegową o długości ponad jedenastu tysięcy kilometrów (11,122 km), z urozmaiconym wybrzeżem, oraz ponad 200 wysp na oblewającychkraj wodach Morza Korteza, Oceanu Spokojnego, Morza Karaibskiego i Zatoki Meksykańskiej. Ponad połowę kraju zajmują obszary półpustynne i pustynne zdominowane przez klimat gorący i suchy, na pozostałym terytorium występuje klimat półwilgotny, wilgotny, umiarkowany, chłodny, a nawet górskie krainy wiecznych śniegów. Duże połacie terytorium kraju zajmują lasy. W środkowym i południowym Meksyku dominują typowe dla niskich gór lasy iglaste, które na południowo wschodniej nizinie ustępują miejsca równikowym lasom deszczowym. Gęsta dżungla, zwana pod rodzimą nazwą selva, obfituje w tych regionach w rzadkie gatunki drzew i roślin posiadających bogate właściwości użytkowe i medyczne.

Meksyk nie jest płaski, w żadnym tego słowa znaczeniu. Ponad 80% terytorium kraju zajmują góry, potocznie i wspólnie zwane Sierra Madre, w tym trzy wulkaniczne pięciotysięczniki, Pico de Orizaba (Citlaltépetl, 5747 m), Popocatépetl (5452 m) i Iztaccihuátl (5286 m), siedem wzniesień powyżej czterech tysięcy metrów (Nevado de Toluca, La Malinche, Nevado de Colima, Cofre de Perote, El Mirador, Tacana, Telapón) i dziesiątki szczytów powyżej trzech tysięcy metrów. Tuziny rzek przepływają pod ziemią tworząc jaskinie i mikroekosystemy, i żłobiąc terytorium Meksyku wlewają swe wody do Oceanu Atlantyckiego, np. Lerma i Balsas, i Oceanu Spokojnego, jak np. Rio Bravo, Papaloapan, czy Grijalva. Wysokie góry, potężne płaskowyże i głębokie kaniony zamieniają się w południowo-wschodniej części kraju w okresowe depresje i rozległe równiny podziurawione podziemnym labiryntem rzek i wodnych studni,zwanych cenote. W północnej części kraju krajobraz sawannowy i stepowy ustępuje w wielu miejscach z rzadka tylko porośniętym kaktusami pustyniom, z których najbardziej znane to Desierto de California czy porównywana do trójkąta bermudzkiego, obdarzona szczególnym polem magnetycznym Zona de Silencio.http://www.amazingplacesonearth.com/wp-content/uploads/2012/09/Ik-Kil-Cenote2.jpg

Meksyk położony jest w strefie tropikalnej, pory roku niewiele różnią się od siebie i praktycznie cały czas występują tu wysokie temperatury, około 20–25 stopni C. Typowy dla strefy międzyzwrotnikowej podział roku na tzw. porę suchą, od listopadado kwietnia, w której prawie nie padają deszcze, i tzw. porę deszczową, od maja do października, w której prawie codziennie pada regularny, najczęściej krótkotrwały i obfity, wieczorny deszcz, mimo swej specyfiki, praktycznie nie przeszkadza w podróży w żadnym miesiącu roku. Natomiast lepiej nie planować wypoczynku w nadmorskich kurortach w okresie od połowy sierpnia do połowy października, ze względu na prawdopodobieństwo tzw. zagrożenia huraganowego w regionie. W tym okresie występują silniejsze wiatry, które powodują wysokie fale na oceanie, trwające kilka dni deszcze, obniżenie temperatury etc. Na nizinach, na wschodnim i zachodnim wybrzeżu oraz na półwyspie Jukatan, prawie zawsze należy się spodziewać wilgotnych upałów. W górach północnego oraz środkowego i południowego Meksyku, gdzie występuje suchy klimat kontynentalny, może dochodzić do dużych różnic temperatur pomiędzy gorącymi dniami i chłodnymi nocami. Zimy, w sensie okresu roku z ujemnymi temperaturami, praktycznie nie ma, w związku z czym czasem mawia się, że pora nocna w miesiącach od grudnia do marca to tropikalna zima.

Co rośnie w Meksyku

Meksyk, z bogactwem lasów deszczowych, iglastych i mangrowych oraz roślinności sawann i pustyni należy do najbardziej obdarowanych przez naturę miejsc naszej planety.

Po odkryciach geograficznych w XV w., wiele roślin rozpoczęło stąd trwające do dziś dnia swoiste "podróże po świecie", a część z nich stała się nieświadomym składnikiem naszej „rodzimej” kuchni, medycyny i codziennego życia.http://1.bp.blogspot.com/-x1txqbhNids/TfnnQtytsmI/AAAAAAAAARM/_cDHGVTtKmM/s1600/drzewokakaowe_46462.jpg Na polach Meksyku spotkamy „rozkołysane źdźbła” amarantu, którego cenne nasiona zawierają odpowiedniki zwierzęcych białek. Boską sławą cieszyły się od najdawniejszych czasów rosnące w wilgotnym klimacie drzewa kakao, którego kwiaty zapylane są przez komary, owoce są symbolem ludzkiego serca, a ziarna funkcjonowały w czasach prehiszpańskich jako moneta. Z nich otrzymuje się napój królów, czekoladę.

Najważniejsza i najpopularniejsza roślina Meksyku, kukurydza, uprawiana jest na terenie całego kraju. Wg wiary Majów to właśnie z kukurydzy pochodzi człowiek.Wsród owoców najczęściej spotkamy typowe dla klimatów tropikalnych: pomarańcze, mandarynki, limonki, banany, ananasy, papaje, arbuzy, melony czy kokosy. Charakterystyczny jest błędnie kojarzony z warzywem i rosnący na wysokich drzewach owoc avocado. Na niskich drzewach rośnie przypominająca rajskie jabłko kwaskowata i wykorzystywana w sokach guayaba. W tropikalnych lasach spotkać można trudną do oszacowania liczbę drzew z owocami z rodziny pigw: skuteczna w zapobieganiu chorobom raka guanabana, z braku jabłoni funkcjonujący w pierwszych tłumaczeniach Biblii na języki indiańskie jako zakazany owoc chicozapote, czy ulubiony owoc Jana Pawła II, mamey. Na polach upraw kaktusowych pojawi się bardzo popularny owoc opuncji, tuna. Z Meksyku pochodzą pozostające głównym składnikiem lokalnej diety warzywa: dynia, fasola, rzepa, przypominająca kolczastą gruszkę czajota, słodkie ziemniaki czy zielony i czerwony  gatunek pomidora. Najbardziej popularnym z warzyw pozostaje papryczka chile, występująca w kilkudziesięciu odmianach różniących się wielkością i smakiem, ale zawsze bardzo ostra.

Dwie rośliny kojarzone są natychmiast z meksykańskim tropikiem: występujący w wielu odmianach pieprz oraz harmonizująca smaki wszystkich używanych do potraw składników, królowa przypraw, wanilia. W uprawach na terenie całego kraju pojawi się też niezbędna w wielu potrawach nać kolendry.http://www.elcharco.org.mx/boletines/images/newsletters/20086_nopales.jpg Od najdawniejszych czasów wykorzystuje się właściwości medyczne wielu roślin. Trująca żywica zwanego „czarnym trucicielem”, popularnego w lasach deszczowych chechem, posiada swoje antidotum w czerwonej korze i liściach zwanego“ nagim indianinem” drzewa chaca. Występujące na terenie całego kraju yerba buena czy epazote, są podstawą tradycyjnego ziołolecznictwa. Obecny w godle kraju kaktus opuncji skutecznie leczy cukrzycę, a aloes stosuje się na poparzenia i przy leczeniu chorób skóry. 

Szczególne miejsce wśród meksykańskich roślin zajmują tzw. „święte rośliny”, do dnia dzisiejszego wykorzystywane w religii i w medycynie, jak np. pustynny kaktus peyotl czy górskie grzyby teonanacatl. Występujący na terenie większej części kraju puchowiec pięciopręcikowy, ceiba, to obdarzone czcią mitologiczne drzewo Majów. Blisko niego rosną często drzewa żywiczne, przede wszystkim pom, z którego otrzymuje się kadzidło copal do celów ceremonialnych. W klimacie gorącym i wilgotnym spotyka się wykorzystywany od najdawniejszych czasów tytoń, a na stokach gór w południowej części kraju dojrzewa kawa.

Winogrona uprawiane są w północnym Meksyku, w okolicach Queretaro i w Dolinie Guadalupe w meksykańskiej Kalifornii. Najczęściej spotykane rośliny użytkowe, bawełna i agawa, z której dodatkowo produkuje się m.n. mezcal i tequilę, rosną w różnych odmianach na terenie całego kraju. Gatunkiem agawy wytwarzającym najtrwalsze włókna jest sizal, obecny na polach całego północnego Jukatanu. Popularną palmę chit i trawę zacate zbiera się z lasów jako strzechę do krycia dachów, a jedno z najcenniejszych drzew lasu tropikalnego, kauczukowiec zapote, nacinane jest co roku w porze deszczowej, aby produkować żywiczną gumę do żucia, chicle. Najbardziej znaną meksykańską rośliną ozdobną jest prawdopodobnie poinsettia, nazwana przez Hiszpanów gwiazdą betlejemską, ponieważ zakwita w okresie Bożego Narodzenia.

Co żyje w Meksyku

Na terenach Meksyku żyje ponad 10% wszystkich gatunków zwierząt występujących na świecie, największa liczba gatunków gadów, i ponad tysiąc gatunków ptaków. Na terenie całego kraju spotkać można będące pod ochroną pancerniki i chętnie udomawiane ostronosy. Zimnokrwiste iguany wygrzewają się słońcu i na gałęziach drzew, podczas gdy żółwie i krokodyle, od mniejszych kajmanów po dochodzące do 7 m długości żółte krokodyle, łatwo spotkać w rzekach i na lagunach.

Wśród niezliczonych gatunków węży, szczególny respekt budzi boa dusiciel, wąż koralowy czy, darzony starożytnym kultem symbol ziemi, grzechotnik. Dodatkowo skorpiony o różnym stopniu toksyczności i inne pajęczaki, w tym tarantule, a także drapieżne pumy powodują, że spacery po lasach kojarzone są częściej z potencjalnym niebezpieczeństwem niż z przyjemnością kontaktu z naturą. Wiele z nich znajduje się w kręgu zainteresowań kolekcjonerów i myśliwych, choć ci ostatni najchętniej polują na jelenie, króliki, różne odmiany leśnych gryzoni aguti i charakterystyczne z kręgu białej sierści wokół szyi dziki pecari. Dodatkowo w większości regionów kraju występują różne odmiany indyków i bażantów oraz wiele ptaków drapieżnych, orły, jastrzębie czy krogulce. Padlinożerne sępy kojarzone są prawie zawsze ze śmiercią, podczas gdy miniaturowe i poruszające nieprzerwanie skrzydłami kolibry są od dawnych czasów symbolem witalności i żhttp://www.londondogforum.co.uk/images/diva2350.jpgycia.

Na północy Meksyku zdarza się spotkać “wilka prerii”, cieszącego się złą sławą choć nieszkodliwego dla człowieka kojota. W rejonach suchych występuje żółw pustynny i będący pod ścisłą ochroną w meksykańskiej Kalifornii dziki baran borrego cimarron. W wodach żyje wiele gatunków rekinów i mant, a na plaże wychodzą składające w sierpniu jaja żółwice i szukające słońca lwy morskie.

W zimie odbywają się szczególne spektakle przyrody. Do zachodniego wybrzeża przypływają tysiące szarych wielorybów i do umiarkowanych klimatem lasów przylatują miliony motyli monarszych. W środkowej części kraju do dnia dzisiejszego przetrwał obecny w starożytnej mitologii, jedyny w czasach prehiszpańskich udomowiony czworonóg, nie posiadający sierści aztecki pies xoloitzcuintli.

Przetrwały również prastare zwyczaje zbierackie. Z kaktusa opuncji zbiera się larwę koszenili do produkcji pigmentu karminu. Do jedzenia zbiera się m.in. robaki agawowe, koniki polne i bogate w jod pluskwy jumil, z których w oklicach Taxco robi się popularne sosy.http://1.bp.blogspot.com/-XNpxpZBXm0A/UiBl5RXbBuI/AAAAAAAAGbE/DxzJYfA6TLs/s1600/Quetzal-bird-pic-0.jpg

Najbogatsze w faunę są deszczowe lasy tropikalne południowej części kraju. Występują tu małpy, m.in. pokonujące codziennie ogromne odległości w poszukiwaniu pożywienia rodziny czepiaków i żyjące w hierarchicznych społeczeństwach wyjce. Broniąca się skutecznie przed drapieżnikami kolczatka i leniwy w ruchu, bezbronny mrówkojad żerują nocą, prawie nie schodząc z drzew. Największy dziki ssak leśny na kontynencie, dochodzący do 400 kg wagi samotnik tapir, nie posiada zagrożeń, poza człowiekiem. Podobnie jaguar, największy drapieżnik i symbol słońca w czasach starożytnych, mimo, że znajduje się pod ścisłą ochroną, pada ofiarą łowców kłów i cennej skóry. W wysokich kopułach drzew lasu deszczowego żyje ptak quetzal, poszukiwany ze względu na cenne pióra dochodzące do półtorej metra długości i będący jednocześnie od czasów mitycznych symbolem nieba, wolności i władzy.

Społeczeństwo

Według danych statystycznych z roku 2005, na powierzchni prawie dwóch milionów kilometrów kwadratowych Stany Zjednoczone Meksyku żyje ponad 108 milionów mieszkańców. Od roku 1940 w ciągu jednego pokolenia, z przyrostem demograficznym ok. 2 % rocznie, kraj ten zwiększył ponad pięciokrotnie swoją populację. Większość, bo ponad 65%, to osoby poniżej 29 roku życia, co czyni z Meksykanów społeczeństwo młode, witalne i dynamiczne. Obecnie ponad 20 milionów Meksykanów żyje poza granicami Meksyku, przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych Ameryki.http://img.vl.ru/i/catalog/add_images/16124/comp_370946_big_a355753584de00e423256f536194b344.jpg

Większość ludności Meksyku mieszka w rozrastających się w zawrotnym tempie miastach. W stolicy kraju, Mieście Meksyk, mieszka ponad 22 miliony mieszkańców, w Guadalajara ponad 6 mln, w Monterrey ponad 3 miliony. Ponad 2 miliony mieszkańców liczą: Tijuana, Acapulco, Puebla i Ciudad Juárez. Od czasów kolonialnych najgęściej zaludnionym regionem Meksyku jest Płaskowyż Centralny, najrzadziej natomiast Daleka Północ.

Ponad 75% mieszkańców Meksyku to Metysi, potomkowie białych, głównie Hiszpanów, oraz rdzennej ludności indiańskiej. Około siedem milionów zachowujących kulturową tożsamość Indian z plemion Náhuatl, Majów, Zapoteków, Misteków, Totonaków, Purépecha, Otomí i innych, a także liczna metyska biedota zamieszkuje tereny wiejskie, oraz biedne dzielnice miejskie. Potomkowie urodzonych na kontynencie amerykańskim Hiszpanów oraz zamożnych Metysów, zwanych Kreolami, często o jaśniejszej cerze, dzisiejsza klasa średnia i wyższa, to przede wszystkim mieszkańcy miast i właściciele wiejskich posiadłości. W szesnastym wieku przywieziono do Meksyku, na tereny upraw trzciny cukrowej, kilkanaście tysięcy niewolników z zachodniej Afryki. Ich potomkowie, w przybliżeniu 2% ludności, o wyraźnych negroidalnych rysach, zamieszkują dziś tropikalne regiony wybrzeża Zatoki Meksykańskiej, np. Veracruz oraz Pacyfiku, np. Acapulco.

Istnieje spór na temat meksykańskiego charakteru. Przy bliższym kontakcie z mieszkańcami Meksyku, popularne są wśród obcokrajowców dwie postawy: idealizująca lub potępiająca. Spokojni, prości, pokorni, pełni naturalnego poczucia humoru, uczciwi, pełni dumy ze swojego kraju, inteligentni, kurtuazyjni, dobrze wychowani, uprzejmi i gościnni, często przesadnie otwarci w duchu preferencji dla obcych zwanej malinchismo, postrzegani są z drugiej strony jako nadwrażliwi sentymentaliści skłonni do nagłych zmian uczuć i zachowań, hermetyczni prześmiewcy kpiący sobie z wszystkiego i z wszystkich, prócz własnej matki, usypiający naszą czujność miłymi słowami potencjalni rabusie, leniwiwy znawcy nieśpieszności spod znaku mañana, pijacy skłonni do zabawy, za którą koniec końców my będziemy musieli zapłacić, zakompleksieni i bezpardonowi macho w sposób jawny wykorzystujący naszą obecność do poprawienia swego własnego zachwianego ego.

Meksykanów nie da się opisać jednolitą serią przymiotników, nie tylko ze względu na różnorodność regionów etnicznych kraju, ale przede wszystkim ze względu na bogactwo noszonych przez nich i uzewnętrznianych postaw. Podobnie jak pod względem geograficznym czy kulturowym, takżę odnośnie ludzi, Meksyk to również kraj współistniejących ze sobą kontrastów, mijających się niemalże na każdym kroku biernych i wyraźnych twarzy indiańskich chłopów, witalnych i zmęczonych oczu metyskich robotników, wzruszających spojrzeń i gestów małych dzieci, pociągających niepokojącą urodą ocalałych profili prehiszpańskiej arystokracji Majów i Azteków. Nie można poznać kraju, jeśli nie pozna się jego mieszkańców. W Meksyku fakt ten jest szczególnie mocno odczuwalny.

Znani ludzie

Słynni ludzie posiadają specjalny społeczny status. Nie każdy chciałby żyć tak jak oni, ale wszyscy chętnie korzystają z ich blasku. Nie inaczej bywało i jest w Meksyku.http://media.web.britannica.com/eb-media/58/19358-004-EE106B7C.jpg

W historii Meksyku wiele postaci odcisnęło swoje piętno nie tylko na swoim kraju, ale również na losach całego kontynentu. Nie wszyscy posiadają dziś z tego powodu pomniki. Takim przykładem może być Hernan Kortez, największy konkwistador wszechczasów, który umarł w biedzie i zapomnieniu w Sewilli. Podobnie Moctezuma II, dziewiąty władca Azteków, ukamienowany przez swoich rodaków za bierność w walce z Hiszpanami, skazany został na publiczne zapomnienie. Malinche, indiańska kochanka i tłumaczka Korteza, to dziś symbol zdrady i preferowania obcego przed tym, co własne. Inaczej Cuitlahuac, który poprowadził poprzedzający masakrę Smutnej Nocy atak na Hiszpanów i Cuauhtemoc, ostatni władca imperium mexica, wspominani dziś na każdym kroku jako bohaterowie walk o suwerenność narodu.

Dwóch księży, Miguel Hidalgo i Jose Maria Morelos, stało na czele sił zbrojnych podczas wojen, którym Meksyk zawdzięcza niepodległość. Obydwaj zostali najpierw ekskomunikowani, a później straceni przed plutonem egzekucyjnym. Z kolei dwóch polityków, którzy walczyli po tej samej stronie przeciwko francuskiej inwazji w 1862 r., zostało później prezydentami. Indianin, Benito Juarez, wspominany jest jako najwybitniejszy prezydent Meksyku, gdy tymczasem gen. Porfirio Diaz, nosi piętno dyktatora.

Dwóch najsłynniejszych meksykańskich rewolucjonistów zostało zamordowanych w zdradzieckich pułapkach. Emiliano Zapata stał się po śmierci symbolem meksykańskiego ruchu chłopskiego, podczas gdy Pancho Villa, został pośmiertnie zdekapitowany, a jego głowa wywieziona za nagrodą do USA. Ostatni żyjący rewolucjonista, przywódca ruchu zapatystów w utopijnej walce o prawa Indian, Subcomandante Marcos, do dziś mieszka w stanie Chiapas. Dwóch w końcu najbogatszych ludzi swych epok. Jose de la Borda, właściciel legendarnych żył srebra w czasach kolonialnych, pomagał Karolowi III, fundując statki królewskiej Armady w wojnie z Anglią. Carlos Slim, najbogatszy człowiek świata początków XXI w., jest dziś z pewnością najbardziej wpływowym biznesmenem Meksyku. http://www.freedomarchives.org/La_Lucha_Continua/images/Pancho_Villa_SG.jpg

Meksyk znany jest w świecie ze swojej sztuki. W czasach kolonialnych wybitne dzieła tworzyli malarze, m.in. Miguel Cabrera, który ponad połowę swego dorobku poświęcił Matce Boskiej z Guadalupe czy Cristobal de Villalpando, twórca dzieł wyłącznie o tematyce sakralnej. To jednak sięgające tradycjami do czasów prehiszpańskich malowidła naścienne, murale, są najbardziej znanym przykładem meksykańskiego malarstwa. Najsłynniejszym muralistą jest bez wątpienia Diego Rivera, którego dzieła z nutą lewicujących poglądów spotkać można w wielu publicznych gmachach Meksyku, m.in. w Pałacu Narodowym. Frida Kahlo, dwukrotnie żona Diego, z uwagi na problemy zdrowotne malowała głównie na leżąco, a stworzony przez nią styl łączący przeżycia wewnętrzne z elementami sztuki ludowej zapewnił jej sławę najwybitniejszej malarki na świecie.

Podróżując po Meksyku łatwo natknąć się na dzieła wybitnych meksykańskich architektów. Trzy tak odmienne budowle jak Stadion Azteków, Muzeum Antropologiczne i Bazylika Guadalupe połączył wspólnymi cechami funkcjonalnego rozmachu Pedro Ramirez Vasquez. Luis Barragan, którego dom w Mexico City znajduje się na liście zabytków Unesco, stworzył w drugiej połowie XX w., zdumiewającą prostotą, syntezę sztuki europejskiej z tradycyjną architekturą meksykańską.http://lisawallerrogers.files.wordpress.com/2010/01/frida-kahlo-frida-kahlo-172270_845_1181.jpg

Sięgająca ponad dwóch tysięcy lat meksykańska literatura posiada swoje inspiracje w starożytności. Nezahualcoyotl, władca Texcoco, mędrzec, poeta i filozof pozostaje inspiracją świeckiej i religijnej liryki współczesnej. Nazywana “dziesiątą muzą“ Sor Juana Ines de la Cruz, najwybitniejsza poetka języka hiszpańskiego czasów kolonialnych, sprzedała swoją bibliotekę i porzuciła pisanie, by opiekować się chorymi zakonnicami. W XX w. przy okazji boomu literatury latynoamerykańskiej sławę zdobył Carlos Fuentes, przede wszystkim opowiadaniem “Aura”, Elena Poniatowska i Juan Rulfo, autor uznanej za najwybitniejszą powieść meksykańską “Pedro Paramo. Książką, która najlepiej opowiada o charakterze Meksyku jest prawdopodobnie “Labirynt samotności, noblisty Octavio Paza.

Meksykański film przeżywa w ostatnich latach doskonały okres. Salma Hayek zdobyła sławę m.in. w “Desperado” i “Frida”, a Gael Garcia, najczęściej nagradzany aktor młodego pokolenia, znany jest z mistrzowskich ról w świetnie oddających meksykańskie klimaty filmach “Amores Perros” czy “I twoją matkę też”. Carlos Santana wprowadził do muzyki wyjątkowe brzmienie gitary.Tymczasem w sporcie najczęściej rozpoznawany na świecie pozostaje król strzelców hiszpańskiej ligi, trzykrotny mundialista Meksyku, Hugo Sanchez.

Zwyczaje Meksykanów

http://www.funidelia.es/15346-thickbox/sombrero-de-autentico-bandido-mexicano.jpgPod względem ubiorów panuje w Meksyku niechęć do uniformów i duża dowolność stroju. Codziennie możemy spotkać księdza ubranegona sportowo, bezrobotnego w garniturze, lekarza w szpitalu bez fartucha, czy właściciela hotelu ubranego gorzej niż parkingowy. Nie ma stereotypów i w praktykowanej przez Meksykanów grze pozorów łatwo o pomyłkę. Niezależnie od zewnętrznego wyglądu, po którym z trudem da się rozpoznać status społeczny czy profesję, większość Meksykanów mieszkających w miastach odróżnimy od osób innych narodowości po trzech cechach, które wspólne są dla niemalże wszystkich.

Po pierwsze nienaganna czystość i dbałość o zapach – Meksykanie potrafiąsię kąpać nawet kilka razy dziennie, poświęcając higienie osobistej bardzo dużo czasu. Po drugie tanie lub drogie, stare lub nowe, z dziurami lub bez, ale zawsze lśniąco czyste, pastowane buty, w których można się niemalże przeglądać. I po trzecie, obowiązkowa, błyszcząca w gęstych, kruczoczarnych włosach brylantyna.

Zgodnie z gorącym klimatem, narodowym charakterem i katolicką tradycją Meksyku, ubiór na co dzień służy bardziej do zakrywania ciała niż do jego odkrywania. Meksykanie nie chodzą prawie nigdy w krótkich spodniach, po których natychmiast można poznać turystę. W kąpieli przeważają szorty nad kąpielówkami i jednoczęściowe stroje nad bikini, czy niepopularnym wśród Meksykanek toplessem. W regionach indiańskich spotyka się imponujące wykonaniem i bogactwem kolorów, własnoręcznie tkane stroje na specjalne okazje. Typowy ubiór większej części ludności to długie luźne spodnie lub długa spódnica, luźna koszula z długim rękawem nakładana na spodnie, zwana guayabera, pełne buty i chroniący przed słońcem kapelusz lub u kobiet chusta. W wielu regionach kraju meksykańscy kowboje, czyli charros, przesiedli się już z koni do samochodów, ale nawet pod dachami swych aut przez cały dzień nie ściągają z głowy sombrero, które skórzane, plecione lub ozdobne, stało się prawdziwym symbolem Meksyku.http://hotcurrysauce.com/blog/wp-content/uploads/2013/01/START-tasty-taco-recipe.jpg

Istnieje ściśle określona rutyna związana z jedzeniem. Dzień rozpoczyna się często od wczesnego i obfitego śniadania, w którym dominują owoce, soki, sery, jajka, placki kukurydziane z mięsem, pieczywo i różnego rodzaju słodkie bułeczki. Najobfitszym posiłkiem w ciągu dnia jest spożywany we wczesnych godzinach popołudniowych obiad, składający się najczęściej z przystawki, sałatki lub zupy, głównego dania, deseru, oraz częściej z kawy typu café americano niż herbaty. Do obiadu pije się zazwyczaj tzw. agua de sabor, czyli rozwodniony sok owocowy, czasem napoje gazowane lub piwo, rzadko wino. Popularny przed lub po obiedzie jest kieliszek tequili lub mezcalu, a także różnego rodzaju drinki i likiery. Kolacja jest lekka, zwykle jedno-, lub dwudaniowa, z reguły niezbyt późno. Między posiłkami przegryza się mniej lub bardziej ostre przystawki, orzechy bądź słodycze. Meksykanie lubią nowości w kuchni i są otwarci na kulinarne eksperymenty.

Mieszkańcy Meksyku przywiązują dużą wagę do jedzenia, zarówno do smaku, jak i do wspólnego spożywania posiłków. Śniadanie, a częściej kolacja, należy do posiłków rodzinnych, podczas gdy obiad je się z reguły ze znajomymi z pracy. Dwie godziny przerwy obiadowej pozwalają na wyjście do jednej z licznych w każdym miejscu, dobrych i tanich małych restauracji i wystarcza, żeby powoli zjeść, biesiadując przy rozmowie i rozmawiając podczas sjesty. W restauracjach bardzo rzadko spotyka się osoby samotne. Jedzenie to ceremonia, to rytuał i komunia, w której esencją jest dzielenie się czasem i posiłkiem z bliskimii znajomymi. Praktycznie nie ma uroczystości rodzinnej lub fiesty bez jedzenia. Grzechem jest jedzenie w pośpiechu, a niezjedzenie któregoś z posiłków staje się wyraźnym zaburzeniem rytmu dnia. Szczególnym dniem jest niedziela, czas w pełni dla rodziny, która obowiązkowo spotyka się przy wspólnym stole, najlepiej w jak najszerszym gronie. Z powodu rodzinnego charakteru niedzieli, wiele restauracji bywa tego dnia zamkniętych.http://www.goplatinumtravel.com/wp/wp-content/uploads/2011/08/fiesta-mexicana.jpg

Pod względem sposobu bycia Meksykanie są narodem pogodnym, towarzyskim i spontanicznym. Bezinteresowne nagabywanie przy dowolnej okazji i wymiana uśmiechów czy rozmowy z nieznajomymi są na porządku dziennym i uważa się je za naturalne. Prawienie komplementów przy każdej okazji, bez innego celu niż spowodowanie, by druga osoba poczuła się lepiej, należy do dobrego tonu. W kontaktach z innymi Meksykanie zachowują się swobodnie, ale z dużym wyczuciem i szacunkiem. Dobrze wychowani patrzą w oczy, uśmiechają się, wymieniają grzeczności nie tracąc żadnej okazji na nawiązanie przygodnej znajomości, której trwałość i możliwe konsekwencje pozostają bez znaczenia, a fakt, że widzi się kogoś pięć minut w życiu, nie odbiera sensu nawiązania kontaktu. Jedynym i wystarczającym kryterium nawiązania znajomości jest tzw. buena vibra, czyli rodzaj pozytywnego oddziaływania, instynktownie odbieranej obopólnej sympatii. Choć zdarza się często w kontaktach z turystami, że nawiązywanie przygodnych znajomości nie jest bezinteresowne, wtedy zależnie od okoliczności należy się ich wystrzegać, ignorować, bądź przyjąć odpowiednią postawę. Zwykła, świadoma i budząca zaufanie sympatia lub jej brak często jest najlepszym wskaźnikiemi działa jak papierek lakmusowy.

Meksykanie szanują czas, ale to nie oni wynaleźli zegarek i punktualność nie jest cnotą narodową. Choć w dużej części usług, m.in. turystycznych, czas precyzyjnie odmierza zegarek i wszyscy starają się rzetelnie wywiązywać ze swoich zobowiązań, za które pobierają wynagrodzenie, w kontaktach osobistych zegar może pomóc, ale nigdy nie będzie ograniczał, ani powodował pośpiechu. Szacunek dla czasu objawia się jako akceptacja bycia zawieszonym w czasie, a nie gonitwą za nim, co bywa momentem kulturowego szoku dla osób przyjeżdżających do Meksyku z krajów, w których rytm życia wyznaczany jest przez zegar. Fakt niedotrzymywania słowa i niepunktualności Meksykanów, choć wpisany w rdzeń tutejszej kultury, jest bodajże tym, z którym najtrudniej jest się pogodzić obcokrajowcom. Nic jednak nie da i praktycznie nie ma szans na odniesienie pożądanego skutku denerwowanie się, bądź okazywanie pretensji Meksykanom. Niepogodzonym dostarczy tylko etykietki „nerwus”, neurótico, lub „pajac”, payaso, mamón, a Meksykanie nigdy do końca nie zrozumieją, o co chodzi, po co się denerwować i z politowaniem będą obserwować przypadek bezpodstawnego braku dobrego samopoczucia. Nerwowość w ogóle jest cechą daleką charakterowi Meksykanów, bo w życiu należy być panem sytuacji, niewzruszonym macho, zawsze uśmiechniętym, zadowolonym, nie przejmować się niczym i niezmiennie emitować dobrą falę, tzw. buena onda.http://3.bp.blogspot.com/-Qhy3zPl16uw/Tm_un-mIjXI/AAAAAAAABJU/SBFbZv2DJSw/s1600/_RRO8542.JPG

Brak punktualności nie powoduje problemów, bo jest wynikiem ogólnie obowiązującej niepisanej umowy. Zarówno podający godzinę, jak i potwierdzający ją wiedzą, że jest ona przybliżonym, ułatwiającym orientację, ale niezobowiązującym punktem w czasie, że esencją jest samo spotkanie, i nikt nie czeka nerwowo patrząc na zegarek. Fenomenem z pogranicza telepatii pozostaje fakt, że spóźnienie obydwu stron często kończy się w dokładnie tym samym, wspólnym dla nich momencie.

Tym, co łączy Meksykanów na poziomie codziennym nie są związki wyznaniowe, polityczne, sąsiedzkie czy koleżeńskie, ale przede wszystkim związki rodzinne, które często przenikająsię z tymi pierwszymi. Słabnący w ostatnich latach, nadal panuje model rodziny wielodzietnej, niezależnie od zamożności czy statusu społecznego. Posiadanie poniżej trójki dzieci odczuwane jest jako swego rodzaju ułomność i na porządku dziennym spotykane są rodziny z ósemką lub dziesiątką dzieci. Dzieci to inwestycja lepsza niż, np. odkładanie składek ubezpieczeniowych czy emerytalnych, ale pod warunkiem, że dzieci jest wiele, bo tylko wtedy istnieje prawdopodobieństwo, że trafi się choć jedno, które stanie się prawdziwą pociechą rodziców. Popularny jest model domu wielopokoleniowego, a gdy mieszka w nim poniżej dziesięciu osób, Meksykanin czuje się samotny. Potrzebuje on przestrzeni życiowej i realizuje się poza domem, w domu szukając spokoju, wyciszenia, akceptacji. Nie ma rzeczy, której członkowie rodziny nie byliby sobie w stanie wybaczyć. Więzy rodzinne podtrzymywane są przez wspólne posiłki, wzajemną solidarność osób, które prawie wszystko o sobie wiedzą, spotkania i rodzinne fiesty w szerszym gronie, wśród których np. wesela na 300 osób nie są rzadkością. W stosunkach domowych i wychowaniu krzyżuje się silnie zaznaczającysię matriarchat z jednoczesnym kreowaniem postaci męskiej na prawdziwego samca, czyli macho. Kobiety realizują się w pełni w domu i przy dzieciach tylko wtedy, jeśli mężczyzna zapewni im poczucie uczuciowej stabilności, utrzymanie i odpowiedni autorytet. Z reguły nie zakłócają życia rodzinnego nawet przejściowe i akceptowane romanse. Jeśli mężczyzna nie sprosta oczekiwaniom żony, jego rolę próbuje przejmować kobieta, co prowadzi najczęściej do rozpadu związku lub, równie często u mężczyzn, popadania w patologiczne machismo, kiedy broni on swej zagrożonej pozycji, uciekając się do przemocy emocjonalnej lub fizycznej.

Religia

http://1.bp.blogspot.com/_OJm_ufud59Q/Sw6q26HdmYI/AAAAAAAABA4/qxZFpDV18hI/s1600/OurLadyofGuadalupe.jpgWiększość, bo prawie 90% społeczeństwa Meksyku to katolicy, około 8% to protestanci i ewangelicy, 2 % to wyznawcy innych religii, m.in. judaizmu, islamu i buddyzmu. Deklarowany ateizm, szacowany jest poniżej jednej dziesiątej procenta i praktycznie w Meksyku nie występuje. Mimo że czasy się zmieniają i kult naukowości zatacza coraz większe kręgi, religia to dla Meksykanów wciąż nie tyle racjonalnie wyrażana przynależność światopoglądowa, ile przede wszystkim, uświęcony tradycją i odwołujący się do sfery emocjonalno - duchowej sposób życia.

Fundamentem dzisiejszej wiary społeczeństwa meksykańskiego jest tzw. synkretyzm religijny, czyli szczególne połączenie elementów religii prehiszpańskich z chrześcijaństwem przywiezionym tu napoczątku XVI wieku z Europy. W konfrontacji odmiennych światów, sposobów myślenia i życia, która nastąpiła po odkryciach geograficznych, narzucana siłą kultura, wszędzie tam, gdzie nie zdołała unicestwić zastanych kultur, została przez nie zasymilowana i przyjęta. Ślady tej asymilacji widać w architekturze kościołów, zdobnictwie ołtarzy, symbolice kultu, połączonych z fiestami ceremoniach religijnych, w dominującej w obrzędach tradycji ludowej, w modlitwach, etc. Można powiedzieć, że siła z jaką chrześcijaństwo objęło formalny rząd dusz na tych terenach, jest niemalże równoznaczna z siłą podskórnego przenikania wpływów prehiszpańskich do nowej religii. Meksykański katolicyzm to bogate i oryginalne połączenie tego, co w chrześcijaństwie ogólnoludzkie z tym, co najbardziej zakorzenione w historycznej tradycji i codziennym doświadczeniu.

Osią wiary i religijności Meksykujest postać Matki Boskiej Guadalupe, która ukazała się 12 grudnia 1531 roku na wzgórzu Tepeyac biednemu Indianinowi Juanowi Diego Cuauhtlatoatzin. Cudowne ukazanie się Virgen Morena okazało się wydarzeniem niezwykłej wagi w historii Meksyku. Podobnie jak cudowna obecność Matki Boskiej Częstochowskiej polega, między innymi, na niezwykłej zdolności jednoczenia poróżnionego narodu w momentach historycznego zagrożenia, tak cud Panny Gwadelupskiej, który zaczął się w samym momencie ukazania, pozwolił na pokojowe dokonanie się ewangelizacji Ameryki, ratując tym samym Indian przed wyniszczeniem. Zgodnie z maryjnym charakterem meksykańskiego katolicyzmu, Matka Boska z Gwadelupy to nie tyle patronka dojrzałości, doskonałości i stabilności, ile patronka nienarodzonych, opiekunka bezbronnychi orędowniczka najbardziej potrzebujących.

Pielgrzymki Papieża Jana Pawła II do Meksyku

http://static.tvazteca.com/imagenes/2011/16/Juan-Pablo-visitas-791981.jpgJan Pawła II odwiedził Meksyk pięciokrotnie. „Mexico siempre fiel” – „Meksyk zawsze wierny, te słowa wypowiedział Papież w styczniu 1979r. podczas pierwszej mszy apostolskiej poza granicami Watykanu. Odwiedził wtedy m.in. Miasto Meksyk, Pueblę, Oaxaca i Guadalajarę. Podczas spotkania z Indianami w Cuilapan wezwał do solidarności z rdzennymi, najuboższymi mieszkańcami Meksyku. Głównym celem drugiej podróży Jana Pawła II do Meksyku w maju 1990 roku była beatyfikacja Juana Diego. Dodatkowo podczas spotkańw Mieście Meksyk, Veracruz, Aguascalientes, S. Juan delos Lagos, Durango, Chihuahua, Monterrey, Tuxtla GutiérrezVillahermosa i Zacatecas przekonywał, że wiara, nadzieja i miłość są najlepszym orężem w walce z problemami ubóstwa, narkotyków i wyzysku. W sierpniu 1993 roku Jan Paweł II już po raz trzeci udał się do Meksyku, tym razem do stanu Chiapas oraz do Méridy na Półwyspie Jukatańskim. Podczas spotkań z kapłanami religii indiańskich z całego kontynentuw miejscowości Izamal, na które nie byli zaproszeni duchowni katoliccy, przeprosił za błędy polityki kościoła i zapewniał, że Kościół zawsze jest zwrócony do najbardziej ubogich i pozbawionych nadziei. W styczniu 1999r., na zakończenie Zgromadzenia Specjalnego Synodu Biskupów Ameryki w Mieście Meksyk, zaapelował, żeby „Kontynent Nadziei” – jak nazywa się niekiedy tą część świata – stał się „Kontynentem Życia”. Ostatnia pielgrzymka Papieża do Meksyku miała miejsce w lipcu 2002 roku. Głównym celem pobytu była kanonizacja Juana Diego beatyfikacja Jana Chrzciciela oraz Hiacynta od Aniołów, a także oddanie głębokiego hołdu indiańskim mieszkańcom Mezoameryki.

Smak Meksyku,Potrawy narodowe

Meksykańska kuchnia kojarzy się natychmiast z kukurydzą, fasolą i z ostrą papryczką chile. Prawie nie ma potrawy, która nie wykorzystywałaby przynajmniej jednego z tych trzech składników, stanowiących podstawę meksykańskiej diety.http://www.foodandfriendshipsantabarbara.com/wp-content/uploads/2013/05/taco.jpg

Chociaż w wielu restauracjach podają chleb lub bułki, nie one, lecz placek kukurydziany, czyli przypominająca nasze podpłomyki tortilla, jest podstawą pożywienia. Tortillę możemy jeść samą oraz jako dodatek do różnych dań, przy czym najlepiej świeżą, prosto z gorącej blachy. Jeśli na tortillę nałożymy cienko skrojone smażone mięso, cebulę i kolendrę oraz polejemy sosem, otrzymamy najpopularniejsze danie Meksyku, spotykane niemalże wszędzie– taco. Po złożeniu tortilli na kształt pierożka, po nadzianiu serem, grzybami huitlacoche, kwiatami dyni lub farszem mięsnym i po podsmażeniu, uzyskamy quesadilla. Jeśli tortillę tylko złożymy na kształt pierożka, nadziejemy i zamiast podsmażyć, zalejemy sosem, zrobi się enchilada.Burrito– to enchilada z tortilli pszennej. Żeby otrzymać flauta lub flautita, zwijamy tortillę, napełniając nadzieniem i podsmażając. Z tylko podsmażonej tortilli otrzymamy twardy placek kukurydziany – tostada, a krojąc go na przypominające chipsy trójkąciki, otrzymamy totopos, znane również w Texasie jako nachos. Z grubszej tortilli powstanie gordita, którą z kolei możemy posmarować podsmażaną fasolą, posypać cebulą i startym białym serem i otrzymamy sope. Tortilla przyrządzona jako totopos, polana sosem pomidorowym salsa de jitomate, posypana cebulą i serem, i ewentualnie, nadzieniem mięsnym, podawana na ciepło jako śniadaniowy przysmakto chilaquiles.http://1.bp.blogspot.com/-LWVIzHzzgjM/UOxtTxEl6rI/AAAAAAAAAfU/ZeemJYlvDyY/s1600/DSC01553.JPG Innym śniadaniowym przysmakiem jest tamal, mielona kukurydza nadziewana najczęściej mięsem kurczaka, owinięta i duszona w liściu kukurydzy.

Również popularnym śniadaniowym przysmakiem są huevos rancheros, czyli jajka sadzone na smażonej tortilli. Pokrojona tortilla wrzucona do wywaru fasolowego, z ostrą papryką, świńską skórą, cebulą i białym serem da zupę tortillową – sopa de tortilla, z której po dodaniu owocu awocado, śmietany orazpapryki chile de árbol otrzymamy zupę o nazwie sopa azteca, czyli zupa aztecka. Wywar z wieprzowiny i gotowanych ze specjalnych, większych rozmiarów, ziaren kukurydzy, z dodatkiem cebuli, sałaty, rzodkiewki, oregano i startej ostrej papryki to pozole, smaczne świąteczne danie, porównywalne popularnością i znaczeniem do naszego bigosu. Równie popularne placki wyrabiane z niebieskiej kukurydzy noszą nazwę tlacoyos. Kukurydzy można się również napić w postaci przyrządzanego na słodko i spożywanego na gorąco pożywnego gęstego napoju atole, najczęściej o smaku czekoladowym lub truskawkowym. Kukurydzę można jeść w końcu w sposób naturalny, w kolbie, jako elote, smarowaną majonezem, posypywaną białym serem i mieloną papryką, lub w postaci zdjętych z kolby gotowanych ziaren ezquite. Dania przyrządzane z kukurydzą można długo wyliczać, a Meksykanie mawiają wprost, że bez kukurydzy, ich kraj nie istnieje, „sin maiz, no hay pais”. Najczęściej serwowanym dodatkiem do dań jest, bogata w błonnik i białka, czerwona i czarna fasola, podawana popularnie z cebulką i boczkiem, w sosie własnym, jako tzw. wiejska fasola – frijoles charros, albo gotowana i podsmażana tak, że przypomina brązowawą pastę posypywaną białym serem – frijoles refritos. Popularna jest również zupa fasolowa sopa de frijoles, oraz placki i różne dania mięsne podawane w fasolowym sosie enfrijolada.http://www.zermeno.com/fotos/Chilesnog.2.JPEG

Ostatecznie o smaku potraw od czasów prehiszpańskich decyduje wszechobecna w takiej czy innej postaci we wszystkich prawdziwie meksykańskich daniachi występująca w ponad stu mniej lub bardziej pikantnych odmianach papryka chile. Kuchni meksykańskiej nie sposób wyobrazić sobie bez sosów, a sosów bez papryki chile. Najczęściej podawane do stołu sosy to składająca się ze zmielonej papryki chile, pomidorów, cebuli oraz kolendry salsa mexicana, zwana również pico de gallo. Z zielonych pomidorów (tomate), chile i kolendry przyrządzona jest salsa de tomate verde. Rozrobiona ostra papryka i sos pomidorowy to salsa de jitomate. Sos pomidorowy zagotowany ze specjalną odmianą chile jalapeńo nosi nazwę salsa chipotle. Z wymieszania kilkunastu przypraw z kakao powstają wariacje kulinarne znane pod nazwą sosu czekoladowego, mole. Z kolei sos przyrządzony z roztartego awokado z cebulką i ostrą papryką znany jest pod nazwą guacamole. Przysmakiem podawanym na przystawkę lub jako zakąska są marynowaneostre papryczki chile, oraz nabierające od nich pikantnego smaku cebulki cambray, czosnek, marchewka czy kalafior. Najbardziej pikantne gatunki chile to chile de árbol oraz chile habanero.

Do potraw rzadko podaje się ziemniaki. Najpopularniejsze warzywa to pomidory (tomates), cebula (cebolla), kolendra (cilantro), ogórki (pepinos), sałata (lechuga), marchew (zanahoria), groszek (chicharo), cukinia (calabacita) oraz bataty (camote). Popularnym składnikiem sałatek jest również krojona w paski i podsmażana łodyga opuncji (nopal), zalecana szczeghttp://www.evernewrecipes.com/wp-content/uploads/2011/06/Chicken-Mole-Poblano.jpególnie diabetykom ze względu na właściwości obniżania ilości glukozy we krwi, a która w smaku przypomina szparagi. W kuchni meksykańskiej mieszają się nieraz w jednym daniu wszystkie smaki: kwaśny ze słodkim, ostry z łagodnym, słony z gorzkim. Bardzo cenione jest twórcze podejście do przygotowywanych dań, stąd też ich bogactwo. Sztandarową, bo odwołującą się do narodowych barw Meksyku potrawą jest chile en nogada, zielona papryka chile morrón nadziewana mielonym mięsem z migdałamii rodzynkami, polana orzechową śmietaną i przybrana czerwonym miąższem granatu. Daniem narodowym jest natomiast mole poblano, czyli kurczak lub indyk w przyprawianym na ostro sosie czekoladowym.

Słodycze i trunki

http://www.grapesandgrainsnyc.com/wp-content/uploads/2010/03/Mezcal-worm.jpgSłodycze, poza niewieloma wyjątkami, są w Meksyku wyjątkowo słodkie, ale nie zawsze bardzo smaczne. Na pewno warto spróbować rodzimych deserów flan napolitano (budyń) oraz przede wszystkim flan de queso (budyń serowy). Emocje mogą wzbudzić też naleśniki w sosie karmelowym crepas con cajeta, szczególnie gdy podawane są al tequila, czyli na płonącym tequilą półmisku. Wśród dżemów pojawią się interesujące smaki mango czy owocu opuncji. Serniki, ciasta i popularne słodkie pieczywo często polewane są czekoladą, choć jednym z bardziej udanych połączeń pozostaje tabliczka czekolady ze sprasowanymi ziarnami amarantu. Poszukiwany bywa niezwykle smaczny ciemny miód o smaku żywicznym, pochodzący od popularnych na Półwyspie Jukatańskim pszczół melipona, które nie posiadają żądła. Ciekawym, choć kontrowersyjnym wyzwaniem dla niemeksykańskiego podniebienia mogą okazać się dwuznaczne w smaku słodycze, np. ulubiony przez dzieci miąższ owocu tamaryndowca posypany ostrym proszkiem zmielonej papryczki chile.

Najpopularniejszym tradycyjnym napojem alkoholowym jest pulque, czyli zaledwie sfermentowany, niskoprocentowy sok z agawy. Z różnych gatunków agawy maguey produkuje się w środkowej i południowej części kraju mezcal, charakterystyczny ze względu na obecność na dnie butelki zalanego alkoholem robaka. Dystrybucja zyskującego zwolenników mezcalu, uważanego lokalnie za http://www.cafecampus.com/wp-content/uploads/2013/02/tequilasunrise-771x1024.jpgmagiczny trunek, którego wyrób sięga prawdopodobnie czasów antycznych jest, co ciekawe, w wielu miejscach nieobecna. Tymczasem słynna i obecna w całym świecie tequila, szlachetny alkohol z niebieskiego gatunku agawy, posiada tzw. oznaczenie pochodzenia. Żeby wódka z kaktusa mogła nazywać się tequila, musi nie tylko być wyprodukowana z kłączy konkretnego gatunku agave tequiliana weber, ale również pochodzić z okolic swojej kolebki, miasta Tequila w północnej części kraju, od której pochodzi nazwa. Wśród produkowanych rocznie ponad 40 mln litrów tequili wyróżnia się polecaną do koktajli „tequilę białą”, czyli tzw. tequila blanco. Po kilku miesiącach leżakowania w dębowych beczkach zamienia się ona w tzw. „złotą tequilę”, czyli tequila reposado. Po roku lub dłużej dojrzewa najszlachetniejsza odmiana ciemniejszej kolorem tzw. „tequili bursztynowej”, wybornej w smaku i pitej solo jako digestif starki tequila añejo. Przy zakupie tequili, zawsze warto sprawdzić, czy na opakowaniu znajduje się informacja „Tequila. 100% Agave”. W przeciwnym razie ryzykujemy, że nasza tequila tylko w części pochodzi z kaktusa, zaś w pozostałej części będzie np. z trzciny cukrowej.

Na bazie tequili przygotowuje się najpopularniejsze drinki meksykańskie, przede wszystkim margarita, czyli sok z limonki, sól, woda sodowa i siedem– meksykańskich – kropli tequili oraz popularny słodki drink tequila sunrise, składający się najczęściej z tequili, soku grejpfrutowego, soku pomarańczowego i soku z granatu. Znane są zdrowotne właściwości serwowanej z solą i limonką tzw. czystej tequili, po której podobno głowa nie boli, ale zawsze trzeba uważać, żeby nie... przesolić. Do tequili jako popitka często podawany jest również przyprawiany na ostro sok pomidorowy, tzw. sangrita. Na wybrzeżu, przede wszystkim Pacyfiku, jest okazja i warto spróbować tzw. coco loco, czyli podawanego w orzechu mleczka kokosowegoz limonką i najlepiej ze wzmocnieniem w postaci mezcalu. Wśród likierów warto zwrócić uwagę na kawowy Kahlua, popularny w Puebla i przygotowany jak adwokat na bazie jajka rompope, interesujący likier z awokado ze stanu Michoacan, czy obecny przede wszystkim na Półwyspie Jukatan, likier anyżkowy Xtabentun.

Na zakupy!

http://img.wondercostumes.com/imgzoom/mexican-serape-sombrero-costume-8126.jpgBogactwo kulturowe Meksyku znajduje swoje odzwierciedlenie w mnogości i różnorodność wyrobów rękodzielniczych, które łączą ze sobą prekolumbijskie materiały z importowanymi technikami i na odwrót. Obok wyrobów sztuki ludowej charakterystycznej dla danego regionu, w każdym większym mieście centra handlowe obfitują w przedmioty codziennego użytku oraz luksusu, pojawiające się tu często równocześnie z nowymi modami w USA. Każdy, nawet najbardziej wybredny amator nietuzinkowych pamiątek z podróży, znajdzie tu coś dla siebie.

Klasyczny zakup w Meksyku to sombrero. Wykonane z liści palmy, plażowe, plecione ze słomy bądź ze sztucznych włókien czy też kowbojskie ze skóry, różnią się rozmiarem, wykonaniem i ceną. Turystycznie najbardziej popularne pozostają obszyte aksamitem i zdobione cekinami wielkie sombrera, które jednak bardziej nadają się do zdjęć, niż do noszenia. Kapelusz jest jak but, bo do noszenia warto kupować tylko ten, który idealnie pasuje rozmiarowo, zaś kontrast cen jest ogromny: sombrera potrafią kosztować od 3 USD do 150 USD. Podobnie jest z innymi klasycznymi prezentami. Hamak, na którym odpoczywają i sypiają Meksykanie w wielu regionach kraju, potrafi kosztować od 20 USD do 200 USD. Coraz rzadziej spotyka się hamaki z oryginalnego jukatańskiego sizalu, coraz częściej z bawełny bądź z włókien sztucznych. Są hamaki małe, jednoosobowe i dwuosobowe, ale także ogromne wieloosobowe, na których leży się w poprzek. O wygodzie w leżeniu decyduje poza rozmiarem przede wszystkim wykonanie. Czym rzadsze oczka, bądź nici wiązane ze sobą, tym trudniej o długotrwały komfort. Jeśli hamak ma służyć do sjesty lub spania, wtedy warto zainwestować i zapłacić więcej za gęsto tkany, najlepiej z bawełny crochet.

Dodatkowo na ulicznych straganach, targach i rynkach mercado de artesania, spotka się różnych rozmiarów kolorowo tkane koce zwane sarape, jeśli nie posiadają otworu na głowę, lub jorongo, kiedy upodabniają się do peruwiańskich poncho. Gliniane naczynia są obecne praktycznie we wszystkich regionach kraju, w pośród nich szczególne miejsce zajmują z jednej strony ozdobne wyroby z czarnej gliny z Oaxaca, a z drugiej strony imponująca trwałością i ręcznie malowana, wypalana w bardzo wysokich temperaturach ceramika talavera z Puebla. Drewniane maski zwierząt, bogów, diabłów czy aniołów, z otworami na oczy, mają szczególną wartość kiedy były wcześniej wykorzystane w lokalnych ceremoniach, nie należy więc się dziwić, ze mają wygląd używanych, czy wręcz postarzałych. Na wybrzeżu dominować będą wyroby ze skorup kokosa, z rzeźbionych muszli i z czarnego koralu.

Ludową kreatywność, zbliżoną często do art naif, da się spotkać na każdym kroku: tkane ręcznie stroje, malowane ręcznie figurki zwierząt z drewna, aniołki z liści kukurydzy, potwory i smoki alebrijes wykonane z papier mache, wytłaczane z aluminium krzyże, trupie czaszki z cukru bądź czekolady, obrazy malowane z piasku morskiego, kalendarze na papierze amate, szkatułki z laki, ozdabiane piórami okrągłe siatki wyłapujące złe sny, tkane i ozdabiane koralikami chakira religijne wizje indian i, w końcu, tradycyjne zabawki dla dzieci, zdobione barokowo meble, ceramiczne umywalki czy otoczone wyszukaną ramą lustra.http://www.meksykanka.pl/pliki_upload/produkty/scaled3/muneca%20maly-4%20sztuki_9994.jpg

Wśród minerałów popularne w całym środkowym Meksyku są wyroby ze srebra, którego Meksyk jest światowym eksporterem. W stanie Michoacan na północy spotkać można wszystko od talerzy, po części mebli, wykonane z miedzi. Kopalniany bursztyn, turkus, ametyst, malachit, lazuryt czy masa perłowa pojawią się jako rzeźby lub, częściej, dopełniające inne wyroby inkrustacje.

Dwa kamienie są od starożytności uważane za szczególne w Meksyku. Czarne szkliwo wulkaniczne, obsydian, święty kamień Azteków, był podstawą wyrobu grotów do strzał i ostrzy noży, ale również rytualnych naczyń, figur i masek. Podobnie zielony jadeit, symbol odradzającej się natury i http://beadshop.pl/leksykon/images/jadeit_afryk_zielony.jpgświęty kamień Majów, posiadał przede wszystkim ceremonialne znaczenie. Mistrzowskie wykonanie, szczególnie kiedy są to repliki oryginalnych wyrobów, ma większy wpływ na cenę niż sam materiał. Przy zakupach można się targować, szczególnie płacąc gotówką. Jednak gdy cena spada zbyt nisko warto przyjrzeć się zakupowi, bo zdarza się niestety wymuszone chęcią sprzedaży podrabianie materiałów.

Od święta, miesiące, podział chronologiczny miesiącami

W Meksyku żyje się dla świąt i celebrowane uroczyście święta wyznaczają rytm życia od urodzin, aż po śmierć. Każda okazja jest dobra i żadna okoliczność nie jest zła, by zorganizować fiestę. Kalendarz oficjalnych, religijnych i popularnych świąt w Meksyku wypełnia praktycznie cały rok. Różne są motywy świętowania, tradycje, do których się one odwołują, obowiązujhttp://www.rantapallo.fi/sarrrri/files/2011/02/The-winning-water-stop-Fiesta-Mexicana.jpgą odmienne rytuały, ale zawsze niezmienna pozostaje ich esencja: huczne i pełne witalności podkreślanie wspólnoty narodowej, religijnej, miejskiej, dzielnicowej, sąsiedzkiej, rodzinnej, profesjonalnej bądź towarzyskiej. Ciekawą cechą meksykańskich fiest jest ich otwartość dla wszystkich. Nikt nie potrzebuje zaproszenia i najczęściej wszyscy są dobrze widziani. Święta, szczególnie te popularne i religijne, odbywają się w towarzystwie ubranych w ozdobione cekinami garnitury i sombrera, i występujących z tradycyjnym repertuarem muzyków mariachi. Zawsze jest jedzenie, picie, tańce, przebieranie się, rozmowy, żarty, śpiewy, często sztuczne ognie. Prawie wszystkie święta mieszają w sobie elementy oficjalne, takie jak np. wystąpienie prezydenta, defilada, msza lub uroczysty obiad z elementami ludycznymi, podczas których panuje karnawałowa wręcz dowolność zachowań.

Trudno być w Meksyku i nie natrafić na któreś ze świąt, a niektóre z nich czasem decydują o wyborze najlepszego momentu na przyjazd tutaj.

1 stycznia – Nowy Rok (wolny od pracy)

5 lutego – Dzień Konstytucji (wolny od pracy)

24 lutego – Dzień Flagi (wolny od pracy)

21 marca – Dzień Urodzenia Benito Juareza (wolny od pracy)

5 maja – Bitwa pod Puebla (wolny od pracy)

16 września – Dzień Niepodległości (wolny od pracy)

12 października – Dzień Metyskiej Rasy

20 listopada – Dzień Rewolucji (wolny od pracy) 

marzec/kwiecień – Wielkanoc 

http://fotos.starmedia.com/imagenes/2011/11/dia-muertos-mexico-1.jpg09 grudnia – Dzień Świętego Juana Diego

12 grudnia – Dzień ukazania się Matki Boskiej z Guadalupe

25 grudnia – Boże Narodzenie 

święta patronackie – wg kalendarza liturgicznego

 

Święta popularne

14 lutego – Dzień Miłości i Przyjaźni

30 kwietnia – Dzień Dziecka

10 maja – Dzień Matki (wolny od pracy) 

trzecia niedziela czerwca – Dzień Ojca

1 listopada – Dzień Zmarłych

28 grudnia – Dzień Niewiniątek („Prima Aprilis”)

Powiedz to po hiszpańsku

Współcześni Indianie są dwujęzyczni, posługują się mową swoich przodków oraz hiszpańskim, ale około 4 miliony Indian nie rozmawia już w języku swoich przodków, lecz wyłącznie po hiszpańsku.

Najczęściej używane języki prehiszpańskie to: náhuatl i maya (ok. 3 mln), zapoteco(ok. 700 tys.), mixteco (ok. 700 tys.), otomí (ok. 560 tys.), a także m.in. tzeltal, tzotzil, totonaco, mazateco, chol, huasteco, purépecha, tarahumara, tojolabal, chontal, huichol, cora, yaqui, chichimeca, matlatzinca, seri, quiché, cakchiquel, lacandon i inne.

Istnieje ponad sto dialektów związanych z tymi językami. Żywa obecność indiańskich języków w Meksyku powoduje, że w meksykańskiej wersji języka hiszpańskiego jest wiele potocznych słów oraz zwrotów indiańskich, które przyjęły się i są obecne w codziennym porozumiewaniu się Meksykanów. Przyjaciela, zamiast potocznym amigo, częściej nazwie się cuate; rynek to rzadziej mercado, a częściej tianguis; zdenerwowanie wyrazi się słowem, które nie istnieje w żadnym innym kraju hiszpańskojęzycznym – chinga. Niektóre słowa prehiszpańskie wyszły poza granice Meksyku i przyjęły się w innych językach, np. pochodzące stąd: tomatl (pomidor), chocolatl (kakao), peyotl (pejot, rodzaj halucynogennego kaktusa), dzonot (cenota, naturalna wapienna studnia wypełniona krystaliczną wodą).

Charakterystyczne dla języków indiańskich zdrobnienia i wtrącanie form grzecznościowych są również obecne w sposobie porozumiewania się ludności nieindiańskiej w Meksyku znacznie bardziej, niż w innych krajach hiszpańskojęzycznych. Zamiast powiedzieć ahora (teraz), Meksykanin powie ahorita; zamiast chico (małe) – chiquito, zamiast adelante (z przodu) – adelantito etc. Prosząc, zawsze pojawi się zwrot por favor; przepraszając perdon, disculpa lub con permiso; dziękując – gracias, nawet jeśli w naszym odczuciu nie bardzo jest o co prosić, za co przepraszać lub dziękować.

Oprócz słów, w kontaktach z Meksykanami można dostrzec wiele pozostałości prehiszpańskich w  języku, sposobie myślenia i wzorcach zachowania. Poza językiem mówionym, w potocznych kontaktach Meksykanie używają nie zwykle bogatego, spontanicznego i ekspresyjnego języka mimiki twarzy oraz języka gestów, którymi da się wyrazić bardzo wiele reakcji i z których da się przekazać i odczytać częściej bardziej precyzyjnie niż za pomocą słów. Nie znając języka mówionego, wyłącznie za pomocą mimiki i gestów, w większości przypadków można się w Meksyku świetnie porozumieć. Trzeba też uważać na własną mimikę i gesty, gdyż Meksykanie z intuicyjnym wyczuciem i doskonałą precyzją odczytają u nas nawet to, co nie zawsze chcemy „głośno” powiedzieć. 

Rozmówki praktyczne

Saludos– Powitania i pożegnania

hola/buenos días/buenas tardes/buenas noches – cześć/dzień dobry/dobry wieczór

comoestás/muybien/más o menos – jak się masz/bardzo dobrze/tak sobie

hasta luego/ hasta la vista / hasta mañana– na razie/do widzenia/do jutra

ciao/besos/adios– cześć/buziaki/żegnaj 

Comer y tomar– Jedzenie i picie

desayuno/lunch, almuerzo, comida/cena – śniadanie/obiad/kolacja

jugo de naranja/toronja/piña/manzana– sok pomarańczowy/grejfrutowy/ananasowy/jabłkowy

fruta/cereales/pancakes/pan dulce – owoce/płatki zbożowe/naleśniki/słodkie pieczywo

huevos al gusto: revueltos/fritos/con jamón/tocino – jajka do wyboru: jajecznica/smażone/z szynką/z boczkiem

leche/queso/crema/mantequilla– mleko/ser/śmietana/masło

entremes/ensalada/sopa/plato fuerte/postre– przystawka/sałatka/zupa/drugie danie/deser

chicharrón/aguacate/guacamole – świnska skóra/awocado/sos awocado

ensalada mixta/ensalada rusa/ensalada de fruta–sałatka ze świeżych warzyw/sałatka warzywna/sałatka owocowa

sopa azteca/caldo tlalpeño/crema de espinaca–zupa tortillowa/rosół na ostro/krem szpinakowy

pollo/pescado/carne de puerco/carne de res – kurczak/ryba/wieprzowina/wołowina

flan/arroz con leche/crepas con cajeta– budyń/ryż z mlekiem/naleśniki w sosie karmelowym

guarnición/salsa/sal/pimienta – przybranie/sos/sól/pieprz

burritos/club sandwich /torta– placki pszenne z nadzieniem/sandwich z frytkami/kanapka

tacosdorados/flautas– smażone placki kukurydziane z nadzieniem

agua/agua de sabor/agua hervida/café/té negro– woda/rozcieńczony sok/wrzątek/kawa/herbata

cerveza/vodka/tequila/mezcal/licor/vino/limón– piwo/wódka/tequila/mezcal/likier/wino/cytryna

cuchillo/tenedor/cuchara/cucharita – nóż/widelec/łyżka/łyżeczka

servilleta/taza/vaso/copa/caballito – serwetka/filiżanka/szklanka/kieliszek/kieliszek do tequil 

En el hotel, en el aeropuerto – W hotelu, na lotnisku

bar/restaurante/alberca/recepción/lobby – bar/restauracja/basen/recepcja/lobby

habitación/aire acondicionado/ventilador/cama – pokój/klimatyzacja/wentylator/łóżko

llave/televisión/teléfono/cafetera/plancha – klucz/telewizor/telefon/ekspres do kawy/żelazko 

baño/toalla/secadora – łazienka/ręcznik/suszarka

bell boy/mesero/camarista/gerente – boy hotelowy/kelner/pokojówka/kierownik

calentador de agua/enchufe de corriente – grzałka/gniazdko

operador/chofer/guía/tour lider/maestro – kierowca/przewodnik/pilot/mistrz

frontera/migración/boleto/pasaporte– granica/przejście graniczne/bilet/paszport

equipaje/maletero/casa de cambio/ladrón – bagaż/bagażowy/kantor/złodziej 

Palabras de cortesía– Zwroty grzecznościowe

con permiso/perdón/disculpa/por favor – za pozwoleniem/przepraszam/proszę wybaczyć/proszę

gracias/ de nada – dziękuję/nie ma za co

señorita/señor,–a/usted/joven– panienka/pan, pani/pan, pani/młodzieniec (do kelnera)

puedo/podría– czy mógłbym, mogłabym

quiero/quisiera/me gustaría– chcę/chciałbym, chciałabym

queridoamigo/estimadoseñor– drogi przyjacielu/szanowny panie 

Plática– Rozmowa

me llamo/soy de Polonia/soy buena onda – nazywam się/jestem z Polski/jestem sympatyczny

estoyfeliz/contento/triste/enojado – jestem szczęśliwy/zadowolony/smutny/zdenerwowany

cuál es tu nombre/apellido/dirección/teléfono – jakie jest twoje imię/nazwisko/adres/telefon

mujer bonita/hombre guapo – piękna kobieta/przystojny mężczyzna

me caes bien/me gustas/te quiero – lubię cię/podobasz mi się/kocham cię

si/no/qué/por qué/dónde/cuándo/quién/cómo– tak/nie/co/dlaczego/gdzie/kiedy/kto/jak

qué es esto/no entiendo/claro/por supuesto– co to jest/nie rozumiem/jasne/oczywiście

yo/tú/él/ella/usted/nosotros/ustedes/ellos– ja/ty/on/ona/pan, pani/my/wy – państwo/oni

bien/mal/bueno/malo– dobrze/źle/dobra/zła

flaco/gordo/alto/bajo/chico/grande/loco– chudy/gruby/wysoki/niski/mały/duży/szalony

amigo,–a/hijo,–a/hermano,–a/ – przyjaciel/syn, córka/brat, siostra

madre/padre/abuelo,–a/tío,–a – matka/ojciec/dziadek, babcia/wujek, ciocia

quiero ir a la Zona Rosa/quiero invitar – chcę pojść do Zona Rosa/chcę zaprosić

bonito día/llueve/hace calor/hace frío – ładny dzień/pada deszcz/jest ciepło/zimno

buen tiempo/mal tiempo/lindo/feo – ładna pogoda/brzydka pogoda/ładny/brzydki 

Orientación – Poruszanie się

donde está el hotel/el restaurante/el museo – gdzie jest hotel/restauracja/muzeum

que tan lejos del hotel/como ir – jak daleko od hotelu/jak dojść, dojechać

cerca/lejos/por aquí/por allá – blisko/daleko/tu/tam

donde están los baňos/sanitarios/damas/caballeros– gdzie jest łazienka/toaleta/panie/panowie

derecho/a la derecha/a la izquierda – prosto/w prawo/w lewo

calle/avenida/esquina/cuadra/monumento – ulica/aleja/róg/przecznica/pomnik

curva/curvapeligrosa/poli– zakręt/niebezpieczny zakręt/policjant

carro/camión/autobús/metro/taxi/avión– samochód/autobus/autokar/metro/taxi/samolot

que hora es/es la una/son las ocho – która godzina/pierwsza/ósma

quedía es/semana/mes/año– jaki dziś dzień/tydzień/miesiąc/rok

lunes/martes/miércoles/jueves/viernes/sábado/domingo – dni tygodnia, poniedziałek/niedziela

ayer/hoy/mañana/ahora/siempre/nunca– wczoraj/dzisiaj/jutro/teraz/zawsze/nigdy

sol/luna/estrella– słońce/księżyc/gwiazda 

Compras– Zakupy

tienda/mercado/supermercado/almacén/ – sklep/rynek/supermarket/dom towarowy/centrum handlowe

cuanto cuesta/muy caro/más barato – ile kosztuje/bardzo drogo/taniej (jeszcze taniej)

mucho/poco/no tengo dinero– dużo/mało/nie mam pieniędzy

zapatos/ropa/regalos/artesanía– buty/ubranie/prezenty/rękodzieło

comprar lentes/rollo/tarjeta telefónica/aspirina – kupić okulary/film/kartę telefoniczną/aspirynę

pagar con tarjeta/con efectivo – płacić kartą/gotówką

uno/dos/tres/cuatro/cinco/seis/siete/ocho/nueve/diez/once/doce – liczebniki 1/12

trece/catorce/quince/dieciseis/diecisiete/dieciocho/diecinueve/veinte – 13/20

veintiuno/treinta/cuarenta/cincuenta/sesenta/setenta/ochenta/noventa – 21/30/90

cien/ciento diez/doscientos/trescientos/cuatrocientos/quinientos – 100/110/200/300/400/500

seiscientos/setecientos/ochocientos/novecientos/mil – 600/700/800/900/1000 

Salud – Zdrowie

qué pasa/no pasa nada/que tienes/no tengo nada – co się dzieje/nic/co ci dolega/nic mi nie dolega

me sientomal/estoybien – czuję się źle/czuję się dobrze

dolor/me duele/me duele aquí – ból/boli mnie/boli mnie tutaj

cabeza/diente/ojo/garganta/estómago/corazón– głowa/ząb/oko/gardło/brzuch/serce

cansado/estoy mareado/tengo frío/tengo calor– zmęczony/mam zawroty głowy/jest mi zimno/ciepło

auxilio/socorro/hospital/farmacia/médico– pomoc/pomocy/szpital/apteka/lekarz

tengo: diarrea/fiebre/ganas de vomitar – mam: rozwolnienie/gorączkę/ochotę wymiotować

iglesia/templo/cura/sacerdote/Dios – kościół/świątynia/ksiądz/kapłan/Bóg 

Todo bien – Kiedy wszystko jest jak należy

que bueno/que padre/que buena onda/que rico – dobrze/świetnie/sympatycznie/smacznie

está estupendo/perfecto/tremendo/chingón – wspaniale/doskonale/niesamowicie/zajebiście

eres un amor/que lindo/felicidades – jesteś cudowny/jak miło/gratulacje

espectacular/maravilloso/está de lujo – rewelacja/cudownie/super 

Algo mal – A gdy coś nie jest tak jak powinno:

problema/no estoy de acuerdo/no puede ser – problem/nie zgadzam się/nie może być

mala onda/que poca madre/que desmadre/puta – niesympatyczny/chamówa/rozpierducha/kurwa

pendejo/chinga/chinga tu madre/joder/al carajo – dupek/cholera/kurwa twoja mać/jebać/do chuja

eres un animal/una bestia/cabrón/pinche puto– jesteś zwierzę/bestia/łajdak/pieprzona ciota

Samochodem po Meksyku

Własna podróż wynajętym samochodem po Meksyku posiada wiele zalet, ale posiada również wady. Im bardziej będziemy świadomi ujemnych stron tego sposobu podróżowania, tym łatwiej mamy szansę ograniczyć je do minimum.http://www.travelbymexico.com/blog/imgBase/2012/01/Renta-coche-en-mexico.jpg

Wypożyczalnie samochodowe renomowanych firm: Avis, Hertz, Budget, Ejecutivo, etc., znajdują się praktycznie w każdym mieście. Respektowane jest polskie oraz międzynarodowe prawo jazdy, na którym możemy poruszać się po kraju tak długo jak ważna jest nasza wiza turystyczna. Niezbędna jest karta kredytowa. Specyfiką meksykańskich wypożyczalni jest fakt, iż nie współpracują one ze sobą i nie uda nam się zaplanować podróży tak, by bez dodatkowego kosztu wypożyczyć pojazd w jednym miejscu, a oddać go w innym. Koszt tzw. drop off, czyli oddania np. w Cancun samochodu wypożyczonego np. w Mieście Meksyk to, zależnie od rodzaju pojazdu, ok. 800 USD.

Wypożyczane w uznanych miejscach samochody są nowe i dobrze przygotowane technicznie do jazdy. Wszystkie wynajmowane auta są ubezpieczone w systemie OC i istnieje możliwość dokupienia ubezpieczenia AC. Przy potwierdzaniu ubezpieczenia warto zwrócić uwagę na sposób sformułowania odpowiedzialności użytkownika auta. Niższa taryfa ubezpieczenia OC i AC może pokrywać np. tylko 90% lub 95% ewentualnych szkód, a niektóre samochody, np. jeepy, mogą mieć klauzulę wyłączenia, uniemożliwiającą ubezpieczenie pojazdu w 100%.http://moto-mikey.com/wp-content/uploads/2013/10/39817481_Topes.jpg

Nie jest częścią pracy obsługi wypożyczalni informowanie klientów na temat specyfiki jazdy po Meksyku. Do udanej wyprawy samochodowej będzie nam niezbędna dobra mapa drogowa. Należy zatankować zawsze kiedy jest to możliwe i przyjąć system jazdy na trzy czwarte baku. Niełatwo jest na niektórych trasach spotkać odpowiednie miejsce na zjedzenie czegoś lub odpoczynek. Zdarzają się górskie odcinki np. 120 km, na które trzeba liczyć ponad pięć godzin jazdy. Krainy gęstych mgieł, gdzie nie da się podróżować z prędkością większą niż kilka lub kilkanaście kilometrów na godzinę. Barykadujące drogi obsuwy skalne. Oprócz stanu nawierzchni oraz górzystego ukształtowania terenu, na czas jazdy mają też duży wpływ częste roboty na drogach, standardowe kontrole wojskowe, punkty graniczne pomiędzy stanami, karawany tirów, mijane wioski, blokady dróg będące sposobem zarabiania niektórych miasteczek, a także fatalne miejscami oznakowanie dróg i mylnie podawane odległości do celu. Prawdziwym przekleństwem wielu kierowców są popularne na głównych drogach reduktory prędkości, tzw. „leżący policjanci” – topes.

Należy parkować w miejscach do tego przeznaczonych, najlepiej strzeżonych. O tyle o ile w dzień zaleca się daleko posuniętą ostrożność jazdy, zdecydowanie z wielu powodów odradza się jeżdżenie po zmroku, szczególnie poza miastami i autostradami. W Meksyku prawie nie spotyka się radarów. Kierowcy samochodów osobowych, świadomi niepewnych warunków szos, jeżdżą ostrożnie i powoli, czego niestety nie da się powiedzieć o kierowcach dużych samochodów dostawczych, którzy znając trasy na pamięć, jeżdżą najczęściej z prędkością ograniczoną wyłącznie do mocy swego silnika oraz stopnia zakrzywienia terenu. Przestrzeganie ograniczeń prędkości i asekuracyjna jazda, to najlepszy sposób, żeby uniknąć kontaktów z policją, które zawsze oznaczają stratę czasu, a nierzadko również gotówki. Zdarzają się miejscowości, takie jak np. Taxco, czy stolica Miasto Meksyk, w których nawet bardzo wprawny, ale nie znający lokalnych uwarunkowań kierowca powinien rozważyć dla własnej wygody i bezpieczeństwa zostawienie auta na parkingu i poruszanie się po mieście lokalnie dostępnymi środkami transportu. Inaczej jest w kurortach. Tutaj łatwo wypożyczyć auto, drogi są lepsze i lepiej oznakowane, i bezpieczniej jest się tu poruszać po okolicy.

Jeżeli lubisz nurkować

Liczące ponad dziesięć tysięcy kilometrów wybrzeże z ponad dwustoma wyspami, a także specyficzne zjawiska geologiczne oraz życie fauny i flory morskiej powodują, że na mapie nurkowej świata Meksyk zajmuje szczególne miejsce.http://static.guim.co.uk/sys-images/Travel/Pix/pictures/2008/12/11/DiveRadiusImagesCorb4.jpg

W północnej części kraju, na Zachodnim Wybrzeżu, od Acapulco do Ensenada, gdzie dominuje zróżnicowane dno, duża fala i nie ma najlepszej widoczności wody, nurkowanie ma charakter przygodowy i wymaga większych umiejętności. Pływa się najczęściej w pobliżu stromych ścian pobliskich wysp orazw okolicach podwodnych skał i żerowisk, gdzie kryją się m.in. małże, omułki, ostrygi, kalmary, parzydełkowate meduzy i jeżowce oraz polujące na nie rozgwiazdy. Zimniejsza woda sprzyja możliwości spotkania rekinów, obok mant, moren, lwów morskich czy ulubionych przez wędkarzy tuńczyków, żaglic, marlinów, karmazynów i koryfen. Sześć gatunków żółwi morskich przybywa tu w różnych okresach roku, regularnie spotkać można delfiny, a na Półwysep Kalifornijski od grudnia do marca przypływają szare wieloryby, z którymi można nurkować.

Po drugiej stronie kontynentu, od strony Zatoki Meksykańskiej, w okolicy Tamiahua organizowane są spektakularne wyprawy nurkowe przy porzuconych szybach naftowych, pośród ławic makrel, wargaczy, czerwonych lucjanów i srebrzystych ostroboków. Często mało znane i niedoceniane Wschodnie Wybrzeże posiada również atrakcyjne tereny nurkowe w pobliżu portu Veracruz, gdzie takie wyspy jak Cancuncito czy Isla de Sacrificios otoczone są idealnymi do nurkowania przeźroczystymi wodami koloru turkusowego.

http://www.luxuriousmexico.com/wwwluxuriousmexico/Luxurious%20Mexico/PicsQuintanaRoo/Quintana%20Roo,%20Holbox%20Island,%20Whale%20Shark,%20Swimming%20-%20Photo%20by%20Fideicomiso%20de%20Holbox.jpgNajlepsze miejsca do nurkowania, tak dla początkujących jak i specjalistów, znajdują się bez wątpienia na Karaibach oraz na Półwyspie Jukatan. Wzdłuż południowo wschodniego wybrzeża kraju, od archipelagu Chinchorro naprzeciwko Majahual aż po Wyspę Contoy, ciągnie się pas drugiej po australijskiej pod względem wielkości rafy koralowej. Spokojne, ciepłe i płytkie wody, piaszczyste dno, doskonała widoczność i świetna infrastruktura sprzyjają nauce i radości odkrywania podmorskiego życia. Pośród kolorowej roślinności rafy, łatwo spotkać tu ośmiornice i ślimaki morskie, strzykwy i wężowidła, kraby i pustelniki, langusty i skrzydlice, kolorowe błazenki i drapieżne barrakudy, gigantycznych rozmiarów samotne graniki i bajkowe koniki morskie, a także żółwie morskie oraz delfiny. Uda się wypatrzyć dwa niegroźne gatunki rekina, sumiastego pił ogona i potężnego rekina wielorybiego, z którym można snorkować i nurkować u wybrzeży Isla de Holbox w okresie od czerwca do września.

O ile mniejsze kurorty jak Puerto Morelos, Tulum, Isla Mujeres, legendarne w świecie nurków Puerto Aventuras czy Akumal mają stosunkowo łatwo dostępną rafę popularną do rekreacyjnego snorkelingu, mekką profesjonalnego nurkowania, często przy użyciu mieszanek, pozostają pozostające pod wpływem silnych prądów fragmenty rafy oraz zachodnia ściana przy Wyspie Cozumel. Dodatkową atrakcją w pobliżu Cancun jest liczące docelowo ponad 400 figur, inaugurowane w 2011 r. Podmorskie Muzeum Sztuki, a także zatopione wraki i nocne wyprawy podwodne.http://images.nationalgeographic.com/wpf/media-live/photos/000/136/cache/xkeken-cenote_13602_990x742.jpg

Nurkowanie w Meksyku to nie tylko pływanie w basenach otwartych. Powodzeniem wśród pasjonatów cieszy się od lat eksplorowanie systemów podziemnych rzek na Jukatanie oraz pływanie w słodkowodnych i obdarzonych doskonałą przejrzystością jaskiniach krasowych, tzw. cenotach. Płytkie, ale trudniejsze technicznie nurkowanie pośród stalaktytów i stalagmitów, z dochodzącymi z powierzchni rzadkimi refleksami światła, utrudnione jest często dodatkowym efektem zaburzającego widoczność mieszania się wody słodkiej ze słoną, tzw. halokliny i koniecznością czujnej orientacji w terenie. Szkoły nurkowe i bazy wyprawowe dla nurków znajdują się w dużych miastach i praktycznie we wszystkich, nawet bardzo niewielkich kurortach. Różnią się między sobą jakością, a pływanie odbywa się zawsze na własną odpowiedzialność, stąd przed nurkowaniem warto dobrze sprawdzić szczelność butli, sprawność automatu i przyrządów pomiarowych oraz stan kamizelki. Do wypożyczenia sprzętu konieczna jest licencja uznawanych organizacji nurkowych, takich jak PADI czy NAUI, którą można wyrobić podczas kilkudniowego kursu, łączącego teorię z praktyką. Zejścia pod wodę odbywają się wyłącznie pod opieką instruktora lub uprawnionego dive mastera.

Przygoda w Meksyku

http://ocscsailing.com/images/mexico_adventurebig.jpgW miastach i wioskach, w górach, na płaskowyżu i na nizinach, w wodzie i pod wodą, podróże po Meksyku kojarzą się z aktywnością i przygodą. Kraj obfituje w miejsca mało znane, trudno dostępne, które zadziwiają pięknem i majestatycznością. Nawet jednak te najbardziej turystyczne trasy można zaplanować w sposób alternatywny, docierając w miejsca popularnych atrakcji z poczuciem satysfakcji, które daje oryginalny sposób dotarcia, kontakt z przyrodą, z ludźmi oraz często pełen smaków kontakt z tradycyjnymi potrawami odwiedzanych społeczności. Na wysokich szczytach, praktycznie cały rok przykrytych śniegiem, istnieją doskonałe warunki do wspinaczki i górskiego trekkingu.

Najwyższa i najpopularniejsza wśród zdobywców góra Meksyku to Pico de Orizaba (Citlaltépetl, 5747 m) oraz służąca jako wprawka do niego „śpiąca kobieta”, Iztacihuátl (5286 m). Na widoczny w pobliżu stolicy stożek wulkaniczny Popocatépetl (5452 m) nie ma możliwości wejścia z powodu dużej w ostatnich latach aktywności wulkanu. Zdobywanie szczytów wymaga doskonałej kondycji i odpowiednich przygotowań, w tym rozpoznania niebezpieczeństw obsuwów skalnych bądź lawin oraz niewielu miejsc schroniskowych, gdzie możliwe jest bezpieczne rozbicie obozu. Można wchodzić na niższe szczyty, pomiędzy cztery i pięć tysięcy metrów, takie jak Nevado de Toluca, La Malinche, Nevado de Colima, Cofre de Perote, El Mirador, Tacana czy Telapón i dziesiątki szczytów powyżej trzech tysięcy metrów, ale warto pamiętać, że trasy w większości przypadków nie są oznakowane i zaleca się chodzenie po wysokich górach w towarzystwie znającego trasę lokalnego przewodnika.  http://www.globtroter.pl/zdjecia/meksyk/55722_meksyk_chiapas_kanion_sumidero.jpg

Większą część Meksyku zajmują góry od 500 m do 3000 m i tu też jest najwięcej możliwości do górskiej przygody. Krajobrazowe jednodniowe lub wielodniowe trasy trekkingowe znajdują w Parkach Narodowych praktycznie w każdym regionie kraju. Celem spacerów górskich mogą być wysokie wodospady, np. Basaseachi czy Tamul, gorące źródła Tolantongo, lub też bardziej rekreacyjne kaskadowe tarasy wodne na rzekach Micos, Granadas, Misol Ha, Usumacinta, Golondrinas, Agua Azul, czy też kanion Sumidero.

Rafting dla początkujących i bardzo zaawansowanych dostępny jest w wielu regionach kraju, m.in. w stanie Morelos, Veracruz czy Oaxaca. Środkowy Meksyk posiada świetne warunki do uprawiania speleologii i eksploracji podziemnych rzek, które można łączyć z noclegami na plaży.

Wygasłe wulkany w Parku Nevado de Toluca zadziwiają księżycowymi krajobrazami, a czynne wulkany w Parku Tancitaro pozwalają na zdobywanie rozgrzanych szczytów, z których rozciągają się widoki na np. wystające wieże kościoła zalanego lawą miasta. Szczególnym wyzwaniem mogą być wyprawy na pustynie, np. do malowideł naskalnych w Sierra de San Francisco w Kalifornii, do oaz szmaragdowej wody w Cuatro Cienagas, czy do osławionej deszczami meteorytów Zona de Silencio. Celem ekspedycji mogą być w końcu cuda natury, jak Piedra Volada w Miedzianym Kanionie, najgłębsza dziura w ziemi Sotano de Golondrinas, największy monolit Ameryki Peñade Bernal, las wapiennych maczug w Sierra de Organos czy obserwacja migracji milionów motyli monarszych.http://viajandomexico.com/wp-content/uploads/2013/03/sotano-de-las-golondrinas-aquismon-san-luis-potosi-mexico.jpgWybrzeże i południowo wschodnie tereny nizinne niosą ze sobą serie przygód wodnych, od podglądania fregat, pelikanów i flamingów, czy też krokodyli i manatów, po wyprawy w głąb morza w poszukiwaniu rekinów, delfinów, wielorybów czy morskich żółwi. Labirynty lasów mangrowych pozwalają na eksploracje nadmorskich lagun, dopłynięcie do trudno dostępnych ruin najstarszego hiszpańskiego kościoła na kontynencie, bądź dostępnych wyłącznie podczas przypływów ruin ponad trzydziestometrowej piramidy wzniesionej z muszli.

Wiele przygodowych tras łączy się z możliwością docierania do zapomnianych bądź zmarginalizowanych indiańskich wiosek z prastarymi tradycjami rzemieślniczymi, religijnymi i medycznymi.http://www.xcmag.com/wp-content/uploads/2011/01/ValledeBravo.jpg Także do będących niegdyś ośrodkami życia hiszpańskich hacjend, do rzadkich tropikalnych upraw na odległych stokach i do zagubionych śladów prekolumbijskich kultur, do których prawie zawsze istnieją alternatywne dla typowo turystycznych sposoby dotarcia. Rafting i trekkingi można dodatkowo łączyć z jazdą konną lub rowerową, bądź rajdami quadów lub jeepów. Na wyrównanych terenach płaskowyżu istnieją doskonałe warunki do powietrznych przygód z użyciem paralotni, np. w Valle de Bravo, bądź balonów wznoszących się ponad szczytami wysokich piramid. Niektóre z miejsc mają bardzo podstawową infrastrukturę i planując wyprawę od początku trzeba przygotować się na noclegi w skromnych warunkach, bądź wręcz w hamakach czy namiotach. Tym niemniej ekoturystyczne biura podróży działają na terenie całego kraju i mają w swojej ofercie dobrze przygotowane imprezy organizowane w swojej okolicy.

Dla dzieci

Mimo opinii kraju trudnego w podróżowaniu, wymagającego w przygotowaniach i nieprzewidywalnego, Meksyk potwierdza się w bezpośrednich opiniach jako doskonały kierunek do podróżowania z dziećmi. Ze względu na wielkość kraju, podróże z małymi dziećmi najlepiej sprawdzą się w formie nastawionych na smak szczegółów mikropodróży, ograniczonych do jednego regionu, bardziej niż próby poznawcze Meksyku w formie realizacji długich tras objazdowych.http://img.xcitefun.net/users/2011/09/262555,xcitefun-xcaret-ecological-park-10.jpg

Praktycznie we wszystkich miastach są atrakcje dla najmłodszych. Podobnie jak w innych dziedzinach życia tak wśród atrakcji dla dzieci istnieją duże kontrasty. Wiele miejsc tradycyjnych bądź świadomie nawiązujących do tradycji, jak np. starówki miast, oferują możliwość spacerów wśród gołębi, kataryniarzy i ulicznego folkloru, w którym uczestniczą dzieci. Są ogrody zoologiczne oraz popularne interaktywnie farmy zwierząt. Niszowo istniejąca agroturystyka łączy w sobie zdrowe jedzenie, dydaktyczne projekty tradycyjnych upraw, bądź nieindustrialnych sposobów hodowli, trasy spacerowe ze zwierzętami żyjącymi na wolności oraz przebywanie na świeżym powietrzu i pozwala na żywy kontakt z przyrodą. Zaletą tego typu miejsc jest m.in. to, że parki i place zabaw wkomponowują się w codzienne życie społeczności, gdzie w sposób spontaniczny, prawie zawsze w weekendy, panuje ludyczna atmosfera fiesty.

Obok tych tradycyjnych, coraz więcej jest miejsc zaprojektowanych dla dzieci, według spokojniejszych wzorców meksykańskich, popularnych jako parki, festyny bądź zabawy na otwartych przestrzeniach, np. park Xcaret, lub pełnych bodźców, a wręcz nastawionych na dziecięcą adrenalinę według wzorców amerykańskich, w stylu parku rozrywki Six Flags, gdzie dominuje coca cola, chipsy i elektryczne atrakcje. http://1.bp.blogspot.com/_lFnqi0hYbB0/TCjSN8Z7J4I/AAAAAAAAACg/lv4y2vG9EJk/s320/xcaret1.jpgZe względu na gorące klimaty w całym kraju, we wszystkich praktycznie regionach Meksyku i większości hoteli 4 i 5 gwiazdkowych są baseny, w których można się kąpać cały rok. Na każdym kroku można spotkać parki wodne, z których niektóre, jak np. El Rollo, osiągają rozmiary przyjaznych dzieciom wodnych miasteczek.

Na nielicznych jeziorach i lagunach popularne są rejsy łodziami. W górach istnieją trasy spacerowe, konne i rowerowe, a nad rzekami i wodospadami, w naturalnym środowisku, bez szczególnej infrastruktury i często bez ratownika, tworzą się popularne kąpieliska. Na półwyspie Jukatan praktycznie w każdym mieście, w wioskach i po drodze kąpać się można w dobrze oznakowanych słodkowodnych studniach wapiennych zwanych cenotami. Najpopularniejsze turystycznie dla dzieci pozostają jednak plaże, zarówno od strony Pacyfiku jak i Karaibów, a niektóre wielkie kurorty rozwijają się wręcz jako destynacje strhttp://www.mayanature.com/assets/img/gallery/content/main/cancunmexico.jpgicte familijne. Największe kurorty od strony Oceanu Spokojnego, tak kalifornijskie Los Cabos, jak i Puerto Vallarta, Ixtapa, Acapulco czy Huatulco mają w ofercie noclegowej specjalistyczne hotele z opieką w formie babysitter, jedzeniem dla dzieci, placami gier bądź grami basenowymi, oraz zorganizowanymi atrakcjami w ramach dziecięcych klubów nauki języka, tańca bądź lokalnych zabaw. Podobnie od strony Morza Karaibskiego, gdzie dodatkowo istnieje nieprzebrana oferta wieczornych spektakli oraz pomyślanych dla dzieci aktywności poza hotelem, jak np. pływanie z delfinami czy wizyta w morskim akwarium. Alternatywnie, ale tym niemniej ciekawie, można spędzić czas w małej miejscowości kurortowej, wśród małych knajpek i restauracji, gdzie wieczorami na placu spotykają się mieszkańcy, spacerując po pustej plaży, obserwując rybaków wracających z morza, bądź wybierając się z nimi nad wodę.