03 EL BAJÍO

 Hiszpański kolonializm i kolebka niepodległości

Region niskich dolin płaskowyżu meksykańskiego, El Bajio, tworzy wyjątkową w skali kraju mieszankę geograficzno kulturową. Położony na północ od stolicy, obdarzony sprzyjającym rolnictwu kontynentalnym klimatem, zajmuje tereny czterech gęsto zaludnionych stanów Meksyku. Z bogatego w historię Queretaro rozchodziły się misje chrześcijańskie na daleką północ. Kolebka niepodległego Meksyku, Guanajuato, to jednocześnie najstarszy ośrodek górniczy kontynentu. Stan Michoacan słynie ze swojej przyrody, gastronomii, rzemiosła i tradycji. Z kolei Jalisco, gdzie narodziła się tequila, mariachi i kowbojska kultura charro, imponuje harmonijnym połączeniem kolonialnego klimatu z przemysłową współczesnością. Mimo, że nazwa regionu odnosi się etymologicznie do wielkich równin otoczonych górami, dziś mianem El Bajio nazywa się również tereny górskie leżące w obrębie spójnych kulturowo stanów, do których czasem zalicza się także położone dalej na północ Aguascalientes i Zacatecas. El Bajio to dodatkowo jeden z najprężniejszych ekonomicznie regionów kraju, o wysokiej stopie życiowej, w którym roi się od atrakcji turystycznych i miejsc wpisanych na światową listę zabytków UNESCO.

TOP 5

Guadalajara, drugie co do wielkości miasto Meksyku. Zamożność idzie tu w parze z tradycyjną atmosferą prowincji. Kolebka muzyki mariachi i artystycznego rzemiosła.                                                                                

Tequila, kolonialne miasto otoczone polami niebieskiej agawy tequiliana weber, w której wiele lat temu narodziła się trwająca do dziś legenda. 

Guanajuato, górnicza, kulturalna i teatralna stolica Meksyku uważana jest za najpiękniejsze miasto kraju. Spójna i malownicza architektura przyciąga pełną niespodzianek, magiczną atmosferą.    

Tolantongo, imponujące wodospady, powstałe z połączenia górskiej rzeki Tolantongo i gorących źródeł, wypływających z jaskiń o tej samej nazwie, tworzą wyjątkowy w skali światowej cud natury.        

Paricutin, czynny wulkan i u jego stóp zalane magmą miasto, z którego wystają wyłącznie wieże kościoła oraz ołtarz Jezusa Cudotwórcy, przed którym zastygła wylewająca się z krateru lawa.

Pachuca, Hidalgo:

Górnicy, futbol i nieodkryta przyroda

Wyruszając z Miasta Meksyk, dobrym sposobem dotarcia do El Bajio jest przejazd przez zubożały i niewielki stan Hidalgo. To tutaj, od IX do XII w. n.e. kwitła stolica imperium Tolteków, wpływami sięgająca na Półwysep Jukatan i aż do Hondurasu, a której ruiny zachowały się w miejscowości Tula. Na placu głównym w strefie archeologicznej zachowała się Piramida Boga Wenus Tlahuizcalpantecuhtli, ze słynnymi kolumnami kapłanów - Atlantów, podtrzymujących niegdyś dach Świątyni Wojowników. Mitologiczny rywal Pierzastego Węża, bóg ciemności Tezcatlipoca, znajduje się po raz pierwszy przedstawiony tutaj i może mieć związek z wygnaniem z miasta legendarnego króla Ce Acatl Topiltzin Quetzalcoatl. W Spalonym Pałacu, z którego pozostała dziś platforma kolumn, znaleziono ofiary składane dla Tlaloca i Chac Moola, związane z kultem boga deszczu. Na murze Coatepantli, okalającym sakralną przestrzeń placu głównego, znajdują się liczne przedstawienia węży i szkieletów, pochód orłów i jaguarów, nawiązujący symbolicznie do militarnych formacji Tolteków oraz muszle, symbol boga wiatru Ehecatl. Zachowało się również posiadjące rytualne funkcje Boisko do Gry w Pelotę.

Stolica stanu, Pachuca, z historyczną starówką, na której stoi Monumentalny Zegar upamiętniający uzyskanie niepodległości, chełpi się statusem kolebki meksykańskiego górnictwa przemysłowego i piłki nożnej. Sprowadzeni z Kornwalii brytyjscy górnicy założyli tu w 1901 r. pierwszy w Meksyku klub futbolowy. Nowoczesne Muzeum Piłkarskiej Sławy, wybudowane w 2011 r. w formie piłki nożnej, opowiada w interaktywny sposób o historii sportu i wszystkich mundiali. Z kolei Muzeum Górnictwa, z ponad 1200 eksponatami minerałów i skamielin, opowiada o historii Ziemi i rozwoju przemysłu górniczego.

Z Pachuca blisko jest do historycznych ośrodków górniczych wpisanych dziś na listę magicznych miast. W Real del Monte można zwiedzić pamiątki po brytyjskich górnikach z Mina de Acosta oraz niewielkie Muzeum Medycyny. W Huasca de Ocampo odbywa się 24 stycznia fiesta na cześć Jana Chrzciciela, patrona miasta i odwiedzić można niewielkie Muzeum Skrzatów. Park Narodowy El Chico opodal miasteczka Mineral del Chico jest doskonałym miejscem na kontakt z historią,  przyrodą i sportami na świeżym powietrzu.

Jadąc na północny zachód, niecałe 37 km od Pachuca, warto zatrzymać się w Actopan, żeby zobaczyć szesnastowieczny klasztor braci augustianów, San Nicolas Tolentino, z kaplicą otwartą w całości pokrytą oryginalnymi freskami oraz Muzeum Sztuki Religijnej. Tradycyjne pueblo znane jest ze swoich strojów i lokalnego jedzenia. 8 lipca odbywa się tu święto koziołka Feria de Barbacoa i 10 września fiesta patronacka miasta.

Niecałe 40 km dalej dojeżdża się do Ixmiquilpan, ospałego tradycyjnego miasteczka zamieszkanego w większości przez ludność pochodzenia Otomi, których kulturze poświęcone jest miejskie muzeum. Nie ono jednak, lecz znajdujące się wokół miasta wody termalne są tu największą atrakcją. Godzinę drogi od miasta, zjeżdżając szutrem ponad 1300 m w górską głębinę, górska rzeka i termalne źródła spotykają się ze sobą, ukazując jedyny w swoim rodzaju cud przyrody, Groty Tolantongo. Rozlewające się z wszystkich stron zimne i gorące wodospady, bicze wodne La Gloria, łaźniany Tunel, komory parowe, jaskinie z wewnętrznymi basenami, tarasy i spiętrzenia zamieniają się ostatecznie w wypływającą kanionem błękitną wstęgę ciepłej rzeki.

Queretaro:

Wina, sery i chrześcijańskie misje

Mijając w drodze od południa lub ze wschodu żyzne doliny otaczające zamożne miasto San Juan del Rio, słynące z biżuterii i wód termalnych, warto skręcić 20 km do Tequisquiapan. W większości tutejszych hoteli woda pochodzi z gorących źródeł, a na obrzeżach miasta, z miasteczka Trinidad, uda się wynajętym samochodem 4x4 dojechać do najstarszej na świecie kopalni opalu Carbonera. Właściciel kopalni, Hector Montes, przyjmuje gości w domu, opowiadając górnicze historie i w swoim warsztacie pozwala korzystać z narzędzi do obróbki bryłek opalu.

Kolonialne i pełne prowincjonalnego smaku Tequisquiapan daje możliwość poznania historii regionu poprzez elementy jego gastronomii: sery i wino. Doskonałe sery oraz tradycyjne wyroby pochodzenia mlecznego spróbować można w fabryce Neole lub w pobliskiej Finca de Quesos VAI. 15 km na północ warto zatrzymać się na degustację w winnicach La Redonda, za Ezequiel Montes w historycznym Rancho Azteca, lub w osławionych eksportem Cavas Freixenet.

Zadbany Ogród Botaniczny w Cadereyta rozwija projekty związane z relacjami wewnątrz świata organicznego oraz z kultem wody, obecnym w wierzeniach i tradycjach ludów Otomi i Chichimeca, które stanowią dziś duchowy zabytek UNESCO. Potężny monolit Peña de Bernal, trzeci pod względem wielkości na świecie, wyrasta 500m nad ziemię i, ze względu na niezwykłe widoki z góry, warty jest trudu wspinaczki. W jego cieniu, wpisane na listę magicznych miast, kolonialne pueblo Bernal de Oro oczarowuje kolorami, architekturą, wąskimi uliczkami pełnymi sklepików, galerii, restauracji, kafejek i małych hoteli.

W XVIII w. odległe tereny zamieszkałe przez indian Pame stały się miejscem intesywnej pracy ewangelizacyjnej franciszkanina Fray Junipero Serra. W zakładanych misjach uczono indian upraw i hodowli, murarki, ciesielstwa i kowalstwa, a kobiety gotowania, szycia i tkania, dzieląc sprowadzane nasiona, zwierzęta, materiały i minerały. Zmieniło to bezpowrotnie wcześniejsze życie oraz religię rdzennych mieszkańców. Historia ewangelizacji regionu opowiedziana jest za pomocą synkretycznej architektury wpisanych na światową listę zabytków Unesco, którym towarzyszy prostota mieszkańców i ascetyczna przyroda. W kościele w Santiago de Jalpan, w sercu gór Sierra Gorda, obok motywów chrześciajańskich, zachowały się pamiątki indiańskiego baroku z postaciami dwugłowego orła oraz orła pożerającego węża. W imponującej fasadzie kościoła w misji Santa Maria de Landa przebijają indiańskie rysy w twarzach syren i aniołów. W San Francisco de Tilaco dominują motywy związane z kukurydzą, podczas gdy w kościele Nuestra Señora de Luz de Tancoyol zachowała się figura jaguara i postacie z olmeckimi rysami. Świętej Trójcy w San Miguel Conca towarzyszy indiański królik oraz dwugłowy orzeł. Alternatywnym powrotem z gór w stronę stolicy stanu może być spektakularny zjazd do ruin misji Bucareli. Szutrowa droga, przejezdna w porze suchej, prowadzi do San Joaquin i dwóch rzadko odwiedzanych, połączonych ze sobą konstrukcyjnie stref archeologicznych Ranas i Toluquilla, do których uda się również dojechać asfaltem.

Liczące ponad milion mieszkańcówi wpisane na światową listę UNESCO Queretaro to zadbana stolica stanu i skarbiec kolonialnej historii. Na wjeździe do miasta stoi pomnik wodza Conina i przypomina, że sami indianie pomagali Hiszpanom w podboju regionu. Z franciszkańskiego Klasztoru Krzyży (Convento de las Cruces) organizowano późniejsze prace misyjne. Stąd rozpoczyna się imponujący akwedukt, a na patio wewnętrznym rosną drzewa, które zamiast liści wypuszczają, uznawane za cudowne, igły w kształcie krzyży. Wokół znajdującego się niżej Zocalo, kreolskie rezydencje i Ratusz (Casa de la Corregidora) pamiętają spisek niepodległościowy z 1810 roku. Spacerując brukowanymi ulicami, pośród placów, fontann, świątyń i pałaców warto zwrócić uwagę na dawny klasztor Św. Augustyna, dziś Muzeum Sztuki i na kapiący barokiem żeński klasztor Santa Rosa de Viterbo. Dalej od starówki, w parku Cerro de las Campanas (Wzgórze Dzwonów), stracony został w 1867r. cesarz Maksymilian z Habsburgów.

Guanajuato:

Od kopalnianych bogactw do idei niepodległości

Jadąc przez Celaya królewskim srebrnym traktem między Mexico City i Zacatecas, mijając suche, stepowe krajobrazy, można zboczyć na zachód do Penjamo, gdzie w pobliskiej strefie archeologicznej Plazuelas, zachowało się boisko do gry w pelotę, łaźnia temazcal i setki jedynych w swoim rodzaj rzeźbionych kamieni, rozrzuconych po okolicach, z motywami symbolicznymi indian Chichimeca. “Katedra tequili” w historycznej Hacjendzie Corralejo łączy w sobie patriotyczny kult przeszłości z komercyjną projekcją w przyszłość.

50 km na północ od Celaya, droga prowadzi do miasta – muzeum, San Miguel de Allende. Jak w tyglu da się tu odczuć przenikanie wpływów hiszpańskich, kreolskich, indiańskich, a ostatnio również europejskich i amerykańskich, oraz efekty wymiany handlowej i kulturalnej pomiędzy Europą i Ameryką Łacińską. Pełne urokliwych zaułków, stromych uliczek, kolonialnych kamienic, kolorowych sklepów z oryginalnymi wyrobami sztuki ludowej, starociami, obrazami i pamiątkami San Miguel posiada dodatkowo jedyny „gotycki” kościół w Meksyku zaprojektowany w XIX w. według europejskich fotografii. Wraz z położonym 14 km na północ Atotonilco, w którym warto odwiedzić barokowy klasztor jezuitów, Sanktuarium Jezusa Nazareńskiego, San Miguel wpisane zostało na listę zabytków UNESCO i stanowi swego rodzaju oficjalny image kolonialnego Meksyku.

Dolores Hidalgo, na drodze do Guanajuato, to kolebka niepodległości Meksyku. Tu 16 września 1810 roku ks. Miguel Hidalgo wzniecił wojnę wyzwoleńczą pod słynnym hasłem: „Śmierć Hiszpanom, niech żyje Matka Boska Guadalupe”. Lokalne Muzeum Niepodległości jest dobrą lekcją historii politycznej i społecznej kraju. Dom Muzeum Hidalgo oddaje hołd wolnościowym ideom, bohaterskiej walce i męczeństwu ekskomunikowanego księdza, uznawanego dziś za ojca narodu. Wizyta w domu, w którym przyszedł na świat Jose Alfredo Jimenez pozwoli tymczasem zrozumieć fenomen niesłabnących inspiracji prostych tekstów i melodii, nie znającego się na literaturze ani muzyce samouka, niekwestionowanego króla muzyki ranchera i mariachi. Nadłożenie drogi i wyjazd do fantasmagorycznego pueblo Mineral de Pozos, za San Luis de la Paz, gdzie przetrwał kolonialny klimat z czasów boomu hiszpańskich kopalni, jest świetnym i niekonwencjonalnym sposobem wprowadzenia w górniczą historię regionu.

Guanajuato położone jest spektakularnie w dolnej części wąskiego wąwozu. Pozbawiona rzucającej się w oczy nowoczesności, prowincjonalna i jednocześnie tętniąca studenckim i teatralnym życiem stolica stanu objawia się pełną kolorów i nastrojowości baśniową scenerią. Przy Jardin de la Union, za Teatro Juarez, rozpoczyna trasę kolejka linowa na wzgórze do pomnika bohatera miasta, górnika Pipili. Można pieszo zejść z góry, trafiając na najwęższa uliczkę Meksyku, szeroką na niewiele ponad pół metra, romantyczną Callejon del Beso. Kolorowe kamienice niemalże dotykają się ze sobą i po dzielnicy krążą legendy o kochankach całujących się z przeciwległych balkonów. Skręcając w lewo w ul. Juarez, mijając zaprojektowany przez Gustawa Eiffla rynek Mercado Hidalgo, ukaże się symbol krwawej historii Meksyku, zdobyte przez powstańców koszary Alhondiga de Granadinas. Wracając przy Bazylice Matki Boskiej Guanajuato, pełne klimatycznych restauracyjek zocalo to świetne miejsce na zakończenie spaceru.

Pierwsze założone przez Hiszpanów kopalnie zamieniły górniczą osadę w duże i świetnie prosperujące miasto, do roku 1810 wydobywające czwartą część światowego srebra i nadające bieg życiu ekonomicznemu kraju. Dalej od centrum, największa niegdyś kopalnia La Valenciana, mimo prawie 600m szybu i ponad 40 km sztolni, nie odda dziś w pełni znaczenia, które miało górnictwo dla miasta, choć bogato zdobiony w barokowym stylu churrigueresco kościół i kolonialne otoczenie usprawiedliwią wizytę. Mocnych przeżyć dostarcza natomiast wstrząsająca kolekcja ekshumowanych z lokalnego cmentarza w zeszłym stuleciu, naturalnie zakonserwowanych, anonimowych ciał ludzkich z Muzeum Mumii. To jedyna w swoim rodzaju historia społeczności opowiedziana przez zmarłych. Można zobaczyć tu m.in. mumię kobiety pochowanej żywcem w śpiączce, mumię straconego na szubienicy oraz mumię zmarłej kobiety, pochowanej w ciąży z żywym w momencie pochówku płodem – najmniejsza mumia świata. 

Guadalajara: “Perła Zachodu”

Obszar między Guanajuato a Gudalajarą uważany jest za najbardziej katolicki region kraju. Przed nowoczesnym Leon, na szczycie Cerro de Cubilete, znajduje się pomnik Chrystusa Króla, bombardowany bezskutecznie z samolotów w czasie wojny religijnej Guerra Cristera w latach dwudziestych XXw. Wraz z Sanktuarium Maryjnym Nuestra Señora de San Juan de Los Lagos, gdzie zachowała się z XVII w. niewielka figurka Matki Boskiej wykonana z masy kukurydzianej, są to dwa najważniejsze miejsca pielgrzymkowe w Meksyku po Bazylice Guadalupe, do których przybywali między innymi papieże Jan Paweł II i Benedykt XVI.

Słynna z urody Meksykanek stolica stanu Jalisco, Guadalajara, liczy 5 milionów mieszkańców. Drugie pod względem wielkości miasto Meksyku, pełne tradycji związanych z tequilą, muzyką mariachi, mistrzowską sztuką jeździecką charros i popularnym tańcem jarabe tapatío, posiada wszystko to, co powinna posiadać nowoczesna metropolia, za wyjątkiem jej problemów. Miasto łączy braterskie partnerstwo gospodarczo - kulturalne z Wrocławiem. Plac Broni, zocalo, wraz Katedrą i Ratuszem Miejskim to serce starego miasta. Idąc ulicą Morelos, za przyległym Placem Wolności (Plaza Liberacion), znajduje się Teatro Degollado, gdzie m.in. odbywa się wrześniowa gala Międzynarodowego Festiwalu Mariachi. Specerując Paseo Hospicio, za Plaza Tapatia, dotrzeć warto do wpisanego na listę zabytków UNESCO Hospicjum Cabañas, które założone zostało jako Dom Miłosierdzia dla chorych i sierot na początku XIX w., a od lat 80 - tych XXw. działa jako muzeum i centrum kulturalne. W zaprojektowanych przez Manuela Tolsa na trzech poziomach 24tys. m kw. imponujących wnętrz zwiedzać można kaplice, galerie, wewnętrzne patia i naścienne murale Jose Clemente Orozco. Po przeciwnej stronie, od północy, rozrastająca się aglomeracja wchłonęła inne miasteczko, Zapopán, które sprawia wrażenie dzielnicy pochodzącej z innej epoki. Zachował się tu kolonialny urok budynków i uliczek oraz Bazylika Matki Boskiej z obrazami Miguela Cabrera. Przyległe Museo Huíchol, ukazuje sztukę Indian z górzystych regionów płn części stanu, inspirowaną kontaktem ze świętym kaktusem peyote.

Wartą jednodniowej wycieczki jest magiczne, pełne tradycji i otoczone lagunami miasteczko Teul de Gonzalez Ortega, w drodze na północ do Zacatecas. Z kolei niecałą godzinę drogi na płn zachód od Guadalajara, uda się dojechać drogą lub pociągiem do miasteczka Tequila, aby dokonać degustacji w jednej z tradycyjnych destylarni, z których pochodzi słynna w świecie wódka z kaktusa. Imponujące plantacje niebieskiej agawy nadają wiosce specyficzną atmosferę, podkreślaną nieodłącznym zapachem alkoholu, którym przez cały rok przesiąknięte jest pueblo. Po drodze wizyta w Teuchitlan, w poświeconej bogowi wiatru strefie archeologicznej Guachimontones, pozwoli na poznanie odmiennej od reszty kraju kultury z okrągłymi piramidami, kalendarzowymi świątyniami, pełną kosmologiczncyh znaczeń geometrią i boiskiami do gry w pelotę. Dojechać tu można między innymi konno z pobliskiej hacjendy La Labor. Przed podjazdem na strefę, właściciele warsztatu starożytnych instrumentów muzycznych Totol (33 10266015, 33 19524671) oferują tradycyjną łaźnię parową temazcal. Kilknaście kilometrów za jubilerskim miasteczkiem Magdalena znajduje się dostępna poszukiwaczom minerałów kopalnia opalu Pata de Gallo, podczas gdy z Ahalulco w stronę Ameca biegnie łatwiej dostępna w suchej porze droga do zagadkowych kul kamiennych Piedras Bola. 

Wśród urokliwych kolonialnych miasteczek wokół jeziora Chapala i w górskich terenach na południu stanu wyróżniają się pełne artystycznych i gastronomicznych tradycji oraz kolorowych fiest magiczne puebla Tapalpa, po drodze do Colimy oraz Mazamitla, na zachód od trasy biegnącej do Uruapan, w stanie Michoacan.

Morelia, Michoacan:

Lasy, Wulkany i Kolonialne Puebla

Północna część stanu Michoacán znana jest jako światowa stolica upraw owoców awokado, z których, oprócz tradycyjnych sałatek czy salsa guacamole, przyrządza się również m.in. sosy do mięs, lody i doskonały likier. W Uruapan, porośnięte bujną roślinnością ściany gór i wodospadów miejskiego Parku Narodowego Cupatitzio przenoszą zwiedzających w tropikalny świat „wiecznie kwitnącej krainy”.

Pół godziny stąd na płn zachód, z zamieszkałej przez indian Purepecha wioski Angahuan, dotrzeć można pieszo lub konno do aktywnego wulkanu Paricutin. W 1943 roku na oczach zdumionych chłopów zaczęła trząść się ziemia i w ciągu kilku dni wyrósł wulkaniczny stożek, a wydobywająca się z niego lawa zalała pobliskie miasto San Juan Paricutín. Z zastygłej magmy, w otoczeniu dramatycznych krajobrazów przesiąkniętych zapachem siarki, wystają wieże kościoła i zachował się ołtarz Jezusa Cudotwórcy. Kościoły w wioskach Angahuan i położonych dalej Nurio oraz Zacan pamiętają najświetniejsze czasy misyjne zakonu franciszkanów.

Po pół godziny drogi na wschód od Uruapan, mijając wypoczynkowe i popularne ekoturystycznie tereny nad jeziorem Zirahuen, droga dojeżdża do wpisanego na listę magicznych miast Patzcuaro, gdzie tradycyjna górska architektura, brukowane uliczki, domy kryte czerwoną dachówką, historyczne place i romantyczne patia, a także wyroby rzemiosła z drewna i lokalne fiesty opierają się upływowi czasu. Z przystani San Pedrito co pół godziny wypływają łodzie na indiańską wyspę Janitzio. Punkt widokowy i pomnik Jose Morelosa na szczycie skutecznie zakłócił charakter rybackiej osady, ale sam rejs, z możliwością odwiedzenia innych wysp, jak Pacanda czy Yunuen, a także tradycyjne sposoby łowienia ryb motylkowymi sieciami, restauracyjki na wąskich uliczkach i zakorzenione w ludowych wierzeniach obchody Święta Zmarłych przyciągają turystów.

Don Vasco de Quiroga, pierwszy biskup Michoacan założył w 1537 r. seminarium duchowne, zalążek przyszłego Uniwersytetu. W nim wykształcił model społecznej organizacji, edukacji zawodowej i pracy, ściśle wg wizji idealnego państwa, stworzonej przez Tomasza Morusa w dziele Utopia. Wzdłuż tradycyjnych wiosek wokół jeziora biegnie tzw. Szlak Don Vasco, który wyróżnia się gastronomią, rzemiosłem, muzyką i fiestami. W miasteczku - muzeum Santa Clara del Cobre, na południe od Patzcuaro, przetrwały do dziś najwyższej klasy umiejętności obróbki miedzi. Nieco dalej w górskim i otoczonym lasami Tacambaro, w Kościele Matki Boskiej Fatimskiej, znajduje się od 1957 obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, do którego przybywają pielgrzymki w ostatni weekend października. We wschodniej części jeziora, dwa starożytne miasta, Ihuatzio, z budowlami astronomicznymi i ceremonialnymi poświęconymi bogowi ognia, oraz Tzintzuntzan, na którego gruzach powstał Klasztor Św. Anny, oddają hołd nigdy nie podbitemu przez Azteków Królestwu Tarasków. W Santa Fe de la Laguna i pobliskim Huaniqueo de Morales powstawały szpitale dla indian i najbiedniejszych. W byłym Klasztorze Św. Marii Magdaleny, we wpisanym na listę magicznych miast Cuitzeo, jest dziś muzeum z eksponatami m.in. z pobliskiej strefy archeologicznej Tres Cerritos. Dobroczyńca indian, zwany zdrobniale Tata Vasco, szybko wszedł w konflikt z oficjalnymi władzami, w wyniku czego przedstawicielom wicekróla udało się przenieść stolicę stanu z Patzcuaro do pobliskiego Valladolid. Po zmianie swej nazwy na Morelia, ze starówką wpisaną na światową listę zabytków UNESCO, z dziesiątkami kościołów, pałaców i ciekawych muzeów, m.in. Muzeum Masek czy Muzeum Rzemiosła, miasto przyciąga obecnie kolonialnym klimatem, historycznym znaczeniem i zdecydowanym, meksykańskim charakterem.

Wyjeżdżając na wschód drogą 54, odbijając na prawo za Maravatio, można dojechać do magicznego pueblo Tlalpujahua, pamiętające czasy prac misjonarzy i kopalnianej bonanzy. W okresie od grudnia do marca to dodatkowo świetny punkt wypadowy do Angangueo, na skraju płn części Sanktuarium Mariposa Monarca, skąd rozpoczynają się trasy samochodowe, konne i piesze do leśnej krainy, gdzie w miesiącach zimowych przybywają co roku z Kanady i USA miliony migrujących królewskich motyli.  

Praktyczne informacje

Gastronomia

Actopan, rynek, kuchnia regionalna, koziołek z pieca ziemnego barbacoa                                                  

Queretaro, restauracje na Plaza de la Corregidora; Hacienda Laborcilla (Corregidora Norte 911)                       

San Miguel de Allende, Pueblo Viejo (Umaran 6), kuchnia regionalna i międzynarodowa                                

Guanajuato, Casa Valadez, (Jardin Union 3), kuchnia międzynarodowa                                              

Guadalajara, Birreria 9 Esquinas (Colon 384), zupa z baraniny birria; La Fonda de San Miguel (Donato Guerra 25), kolonialne wnętrza w centrum i meksykańskie jedzenie                                         

Uruapan, Terraza de la Trucha (Rodilla del Diablo 13), smaki avocado                                                          

Patzcuaro, El Patio, (Plaza Vasco de Quiroga 19), regionalne, kurczak z grzybami huitlacoche            

Morelia, Fonda las Mercedes (Leon Guzman 47), dwie ulice od centrum, międzynarodowa kuchnia

Na zakupy

San Miguel de Allende, liczne sklepy i galerie, malarstwo, rzeźba, rzemiosło                          

Guadalajara, największy w Ameryce Południowej zadaszony rynek

Mercado San Juan de Dios z regionalnym jedzeniem, meksykańskim ubraniem i rzemiosłem oraz importowanymi wyrobami przemysłowymi i elektronicznymi;    

Tlaquepaque i Tonala, miasta słynne z wyrobów papier-mache, ceramicznych, tekstylnych, szklanych i meblarskich, wchłonięte przez metropolię jako jej dzielnice;       

Los Tres Potrillos, hacjenda pod miastem, sklep z kowbojskim sprzętem tradycyjnych charros                                      

Patzcuaro, wyroby Indian Purepecha: drewniane przedmioty pokrywane laką o wzornictwie prekolumbijskim przedstawiającym świat zwierząt i roślin; meble                     

Santa Clara del Cobre, miedziane talerze, misy, dzbany, biżuteria, figurki, dewocjonalia, etc.        

Paracho, znane w całym Meksyku doskonale gitary i inne instrumenty strunowe.

Wypożyczalnie Samochodowe

Lotniska w Guadalajara i Morelia. Samochody są podstawiane i odbierane z hoteli 4* i 5*.

Aktywnie

Mineral del Chico, wspinaczka skałkowa, speleologia, trekking, balony (Huasca de Ocampo)               

Ixmiquilpan, trekkingi jednodniowy lub kilkudniowy kanionami rzek do gorących wodospadów Tolantongo, od strony La Gloria; ekoparki, np. Carbonera lub Alberto                                                                  

Sierra Gorda, trekkingi, wspinaczka (Peña Bernal), konie, rowery górskie, ATV (Parque Aventura)           

Uruapan, trekking, jazda konna lub ATV (Zamora) na szczyt czynnego wulkanu Paricutin                                        

Angangueo, trekking, jazda konna lub rajd 4x4 w góry Sanktuarium Motyli Monarszych

Dla Dzieci

Pachuca, Muzeum nauki i Planetarium Rehilete; Muzeum Piłki Nożnej    

Ixmiquilpan, parki wodneTephe czy Pueblo Nuevo; wodospady i kąpieliska Tolantongo   

San Miguel de Allende, rezerwat Charco del Ingenio i Ogród Botaniczny El Cante, kaktusy                         

Leon, ogród zoologiczny Zooleon z możliwością dziennego i wieczornego safari                            

Guadalajara, pociąg Tequila Express, konne spacery np z Hacienda Sepulveda                                         

Patzcuaro, rejsy do wysp i po jeziorach Zirahuen, Patzcuaro i Cuitzeo                                                       

Morelia, Muzeum Słodyczy, Av. Madero Oriente 340.