01 MIASTO MEKSYK

Miasto Meksyk, Urok Magnetycznego Potwora

Miasto Meksyk przewodzi na czarnej liście przeludnionych aglomeracji świata. Nie bez powodu nazywane jest często miastem problemów. Oddycha z trudem w otoczonej górami niecce kordyliery wulkanicznej na wysokości ok. 2240 m.n.p.m. Przeciera oczy w pobliżu aktywnego wulkanu Popocatepetl. Odczuwa regularnie drżenia tektoniczne wrażliwej strefy sejsmicznej. Cierpi na konsekwencje przeludnienia: korki, śmieci, zanieczyszczenie powietrza, chaotyczną komunikację, różnice społeczne. Z trudem gasi pragnienie, leżąc z dala od bezpośrednich ujęć wody.

W roku 1521 konkwistador Hernan Kortez, po długotrwałym oblężeniu, zdobył i zrównał z ziemią założoną niespełna dwieście lat wcześniej wyspiarską stolicę Azteków, Tenochtitlan. Przywiózł konie i powozy, zasypał kanały wodne i zaprojektował nową stolicę dla potrzeb Wicekrólestwa. Rządzący stąd namiestnicy królów Hiszpanii decydowali o życiu znacznej części Ameryki Północnej, Środkowej, Azji i Oceanii. Kwitła bogacąca miasto wymiana handlowa między kontynentami.

Cesarstwo Niezachodzącego Słońca, jak nazywana była Hiszpania w XVII i XVIII wieku, ostatecznie upadło. W roku 1821 Meksyk ogłosił niepodległość, ale dawna stolica Azteków i późniejsza siedziba Wicekrólów zachowała status najważniejszego miasta kraju.

Obecnie, z ciągłym przyrostem demograficznym, Miasto Meksyk pozostaje administracyjnym, finansowym, kulturalnym, turystycznym, politycznym i religijnym centrum kraju. Najlepiej tu można zjeść, najwięcej można zobaczyć i przeżyć. Miasto pełne emocji, znienawidzone przez tych, którzy nie zdołali się zaaklimatyzować i ukochane przez innych, którzy związali się z nim na dobre i złe. Jak każdy moloch posiada wszystkie cechy do tego, żeby odrzucać od siebie. Paradoksalnie jednak, od lat fascynuje i niezmiennie przyciąga z magnetyczną mocą.

TOP 5 

Muzeum Antropologiczne, imponująca kolekcja oryginalnych artefaktów z okresu 30 tys. lat p.n.e. do roku 1521 zmienia spojrzenie na historię kontynentu przed przybyciem Hiszpanów i spotkaniem z Kulturą Zachodu.                                                                                                              

Sanktuarium Guadalupe, do Sanktuarium Królowej Meksyku i Cesarzowej Obydwu Ameryk przybywa co roku ponad 20 milionów pielgrzymów z całego świata. Miejsce objawień i cudów jest esencją życia religijnego Meksykanów.                                                                                                                                  

Starówka, spacery po wpisanej na światową listę zabytków Unesco starówce pozwalają odkryć ślady azteckiego splendoru, kolonialnej historii i żywotnej współczesności, pośród muzeów, kafejek, kantyn i restauracji.                                                                                                                                                                  

Centro Coyoacan, choć to zaledwie historyczne centrum jednej z dzielnic miasta, przez wielu uważane jest za kulturalne serce stolicy, skupiające życie bohemy artystycznej, pełne imprez na świeżym powietrzu, dobrego jedzenia, rynków rzemiosła i tradycji.                                                                          

Xochimilco, spływ łodziami trajineras po wpisanych na światową listę zabytków Unesco tradycyjnych kanałach wodnych przybliży wyspiarską atmosferę miasta Azteków i pozwoli na chwilę relaksu i dobrej zabawy w rytm muzyki mariachi i marimba.

Spacer po Starówce

Stare Miasto i okolice najlepiej zwiedzić pieszo. Dobrym punktem rozpoczęcia trasy jest Park Centralny (Alameda). Skręcając z Alei Reforma w ulicę Juarez, po lewej stronie ukaże się marmurowa kolumnada z pomnikiem poświęconym najwybitniejszemu prezydentowi Meksyku, Hemiciclo Juarez. Dwieście metrów dalej następca Benito Juareza, polemiczny dyktator Porfirio Diaz nakazał budowę prezydenckiej rezydencji, w której jednak nigdy nie zamieszkał. Okazała budowla z włoskiego marmuru przekształcona została po Rewolucji Meksykańskiej na Pałac Sztuk Pięknych (Palacio de Bellas Artes). W środku podziwiać można freski m.in. Diego Rivery i Jose Orozco oraz ważącą 24 tony teatralną kurtynę wykonaną w studio Tiffany´ego. Odbywają się tu m.in. występy Baletu Folklorystycznego (esq. Juarez i Eje Central, nd, godz. 9:30 i 20:30, od 359 pesos).

Po przeciwległej stronie ruchliwej ulicy Lazaro Cardenas wznosi się wybudowana w 1947 r. Wieża Latynoamerykańska (Torre Latinoamericana). Ten najwyższy niegdyś budynek w mieście skonstruowany został, wykorzystując pierwsze w świecie skuteczne technologie antysejsmiczne. Z tarasu widokowego na 37 piętrze biurowca, na który można wjechać windą, rozpościera się zabarwiona smogiem panorama miasta.

Na przeciw tylnej części Pałacu Sztuk Pięknych, przykuwa uwagę gmach Poczty Głównej (Palacio de Correos). We wnętrzach z epoki, przy zabytkowo okratowanych ladach, wciąż można kupić pocztówki i znaczki. Po drugiej  stronie ulicy 5 de Mayo, za pomnikiem hiszpańskiego króla Karola IV na koniu, znajduje się dawny Palacio de Comunicaciones, dziś Muzeum Narodowe. Na przeciw niego ciekawostką nie z tej ziemi okazuje się przedsionek Muzeum Górnictwa (Palacio de Mineria), w którym wystawione są znalezione w Meksyku potężne meteoryty. Wąski pasaż na tyłach poczty, w którym kwitnie uliczna sprzedaż książek, dochodzi do krytego niebieskim kaflem zabytkowego Pałacu Majolikowego (Casa de Azulejos), należącego dziś do sieci sklepów Sanborns, z niedrogą restauracją na wewnętrznym patio. Skręcając w lewo uliczką Madero, miniemy XVI w. kościół Św. Franciszka, Pałac Cesarza Iturbide (Palacio Iturbide) oraz kościół La Profesa, w którym podpisany został akt Niepodległości Meksyku. Pomiędzy sklepikami optyków i złotników, urokliwy deptak doprowadzi nas na Zocalo, do źródeł historii miasta i całego kraju.

Zocalo, Pępek Stolicy

Plac Konstytucji (Plaza de la Constitucion), liczący prawie 5 h i zwany potocznie Zocalo, skupia wokół siebie newralgiczne ośrodki władzy politycznej państwa, administracyjnej miasta i religijnej narodu. Pod arkadami, urzędy i instytucje przeplatają się z wejściami do sklepów, kawiarenek, hoteli i restauracji. Trzy z nich, Majestic, Holiday Inn i historyczny Gran Hotel, posiadają tarasy widokowe z doskonałą panoramą na plac. Wieczorami odbywa się tu szczególny rytuał. O godz. 18:00 z Pałacu Prezydenckiego wychodzi na środek placu drużyna Gwardii Honorowej, by ściągnąć z masztu ogromną narodową flagę i uroczyście zanieść ją na noc do pałacu.

W Pałacu Prezydenckim urzęduje głowa państwa i jednocześnie udostępniony jest on zwiedzającym. Do środka wchodzi się od ul. Moneda, przechodząc specjalne filtry bezpieczeństwa, przez które, co ciekawe, nie przepuszczone zostaną m.in. słodycze, gumy do żucia czy długopisy. Na jednym z tylnych dziedzińców wewnętrznych byłej siedziby Wicekrólów znajduje się urokliwy ogród kaktusów; na innym, w lewej części, stoi pomnik Benito Juareza odlany z dział armatnich po zwycięstwie nad francuską inwazją Napoleona III.

Nie one jednak są tu największą atrakcją pałacu, lecz malowidła naścienne najwybitniejszego malarza Meksyku, Diego Rivery. Murale powstały w latach 1929 – 1951 jako część kampanii dydaktycznej, podczas której znani malarze ozdabiali ściany publicznych budowli w całym Meksyku obrazami nawiązującymi do historii kraju i mającymi na celu wzmacnianie poczucia tożsamości narodowej często analfabetycznych mieszkańców. Znajdujący się na schodach słynny tryptyk „Historia Meksyku” ukazuje w prawej części legendarną postać Pierzastego Węża, białoskórego kapłana z brodą, dobroczyńcę indian. W środkowej części, patrząc od dołu, nakładają się na siebie kluczowe momenty dziejowe: hiszpański podbój, bratobójcze walki indian, gwałt i narodziny metyskiego narodu, eksterminacja kulturowa, ewangelizacja, inkwizycja i niewolnictwo, niepodległość, wojna z USA, utrata połowy terytorium kraju i neokolonialna zależność gospodarcza. Po lewej stronie poświęconej współczesności i przyszłej wizji narodu, Rivera daje upust swoim poglądom: bunty społeczne i strajki klasy robotniczej kończą epokę wyzysku i cierpień. Obraz zwieńcza postać Karola Marksa, trzymającego w ręku Manifest Komunistyczny, na tle wschodzącego słońca. 

Katedra Meksyku (Catedral Metropolitana), najważniejszy administracyjnie sakralna budowla Meksyku, powstawała niemalże trzysta lat, cały okres kolonialny. Style architektoniczne nakładają się wzajemnie na siebie: od strukturalnego renesansu, poprzez barokowe zdobienia ołtarzy, aż po neoklasycystyczne wykończenia. Wybudowana została na gruzach świątyń z Tenochtitlan, na grząskim gruncie zasypanego jeziora. Ciężkie wieże z dzwonami wykoślawiają konstrukcję, która na przestrzeni wieków w odczuwalnym stopniu odchyliła się od pionu. Za wejściem do świątyni pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, w centralnej części, znajduje się Ołtarz Przebaczenia, przy którym podejrzani przez inkwizycję mogli modlić się o oczyszczenie z zarzutów procesowych. Przy nim wykonana z hebanu cudowna postać Czarnego Chrystusa na krzyżu ukazuje oblicze w momencie agonii. W zawsze pełnej ludzi Kaplicy Miłosierdzia Bożego, pierwszej po prawej stronie, znajduje się obraz Jezusa Miłosiernego i figura Św. Faustyny. Dalej, na bocznej ścianie chóru, tablica z brązu upamiętnia datę pierwszej mszy papieskiej Jana Pawła II poza terytorium Watykanu, 26 stycznia 1979 r. W głębi, kryty szczerym złotem główny Ołtarz Królów podkreśla kolonialne związki władzy świeckiej i duchowej. Wychodząc lewą nawą warto zwrócić uwagę na zbierającego datki Czekoladowego Chrystusa, który siedzi nad ziarnami kakao, dawną monetą Azteków. Obok, przypięte do kraty kłódki łączą się z ręcznie wypisanymi intencjami o zamykanie ust i żal za wyrządzone przez nieopatrzne słowa krzywdy. Wejście do krypt z grobowcem m.in. pierwszego biskupa Meksyku, Juana de Zumarraga, i na dzwonnice (dzwon Juana Diego), jest płatne i odbywa się o stałych godzinach.

Hernan Kortez tak skutecznie zrównał z ziemią najważniejsze budowle Azteków, że odkryto je przypadkiem, dopiero w 1982 r. Na miejscu Wielkiej Świątyni (Templo Mayor), w północno wschodniej części Zocalo, znaleziono doskonale zachowane zabytki: figury, naczynia, muszle, rzeźby, dyski, narzędzia, instrumenty, malowidła, ozdoby, pióra, etc. Umieszczono je przy ruinach, w ośmiu świetnie zaprojektowanych salach muzealnych, którymi opiekuje się bóg Słońca, Huitzilopochtli (sale od strony północnej) i bóg deszczu, Tlaloc (sale od strony południowej). Do dnia dzisiejszego nie znaleziono pochówku żadnego z azteckich cesarzy, które od lat są celem największych poszukiwań miejskiej archeologii.

Plac Garibaldi, Tequila i Mariachi

Opuszczając starówkę i kierując się na północ aleją Oś Centralna (Eje Central), dojdziemy do miejsca,  na którym codziennie wylewają się litry łez i tequili. To Plac Garibaldi (Plaza Garibaldi), gdzie co wieczór spotykają się dziesiątki muzycznych grup mariachi. Los mariachis, od francuskiego słowa marriage, przygrywali w XIX wieku na weselach i chrzcinach. Dziś każda okazja jest dobra: romantyczna randka, przyjęcie oświadczyn lub kosz, kawalerski wieczór, ślub lub rozwód, narodziny dziecka, piętnaste urodziny panien, uroczystość rodzinna czy spotkanie przyjaciół po latach. Profesjonalni muzycy, nierzadko ze zdolnościami aktorskimi, ubrani w charakterystyczne zdobione cekinami stroje, które uzupełnia pas z kaburą i wielkie sombrero, grają na skrzypcach, trąbkach, gitarach i rezonansowych gitarach basowych (guitarron) wszystko, od popularnych pieśni aż po muzykę klasyczną.

Istnieje tequila bez mariachi, ale nie istnieje mariachi bez tequili. W “kantynach złej śmierci”, za przykładem króla gatunku, Jose Alfredo Jimeneza, Meksykanie chwalą się podbojami i spowiadają się ze swoich miłosnych niepowodzeń, podlewając radości i topiąc smutki w alkoholu. Oprócz wykonywanych przez mariachi m.in. La Cucaracha, Besame Mucho, Malagueña czy Cucurucucu Paloma, na placu warto zamówić La Bambę u ubranych w krochmalone białe koszule muzyków grających son veracruzano, a także utwory w stylu country u ubranych w kamizelki kowbojskie wykonawców muzyki norteña. Uczestnicy występów znają repertuar na pamięć i towarzyszą orkiestrom, które grają na zamówienie, często do białego rana, w nikomu nieprzeszkadzającej wspólnej kakofonii. Dysponującą swoim samochodem orkiestrę mariachi można też wynająć i zaprosić stąd do domu lub pod balkon ukochanej. Dodatkowo plac posiada nieformalny immunitet. To jedyne miejsce w całym mieście, gdzie policja z reguły nie reaguje i nie zatrzymuje nikogo za sprzedaż i picie alkoholu w miejscu publicznym. Choć lepiej nie wystawiać strażników miasta na zbyt wielkie próby w tym względzie.

Plac Trzech Kultur, Ostatni Cesarz Azteków

Jeszcze dalej na północ, Plac Trzech Kultur, powstały w miejscu największego azteckiego rynku, zawdzięcza swoją współczesną nazwę obecności na jednej archiktonicznej przestrzeni obiektów należących do trzech okresów historii i kultury Meksyku. W czasach Azteków znajdowało się tu centrum bliźniaczego dla Tenochtitlan miasta Tlatelolco. W latach pięćdziesiątych XX w. odkryto i rozpoczęto prace restauracyjne przy ołtarzach i świątyniach, gdzie znaleziono m.in. glify i malowidła, a także pochówki niemowląt oraz czaszki dekapitowanych jeńców. Z hiszpańskiej kultury zachował się klasztor Santa Cruz de Tlatelolco, w którym kształcone były dzieci indiańskiej arystokracji oraz wybudowany na gruzach Wielkiej Świątyni, pierwszy w mieście, kościół pod wezwaniem Santiago Tlatelolco. W środku podobnych do fortecy, ascetycznych murów znajduje się m.in. ogromna wczesnokolonialna chrzcielnica Juana Diego i ołtarz z postacią św. Jakuba, orężem walczącego o wiarę. Trzecia, współczesna kultura, to przede wszystkim budowla rządowego wieżowca Torre de Tlatelolco oraz przyległe osiedla mieszkaniowe. 

Historia Placu Trzech Kultur to jednocześnie najbardziej bolesna karta w dziejach miasta. 13 sierpnia 1521 r., po walce, podczas której zginęło czterdzieści tysięcy Indian, pojmany został tu przez Korteza ostatni cesarz Azteków, Cuauhtemoc. Znamienny napis znajduje się na tablicy upamiętniającej klęskę Azteków na Placu Tlatelolco: “To nie zwycięstwo ani porażka. To pełne bólu narodziny metyskiego narodu, dzisiejszego Meksyku.” Do dnia dzisiejszego Meksykanie nie czują się ani Indianami, ani Hiszpanami, tylko przedstawicielami nowej, odrębnej rasy.

W 1967 roku podpisano w tym miejscu Traktat Tlatelolco, dzięki któremu cała Ameryka Łacińska stała się obszarem wolnym od broni nuklearnej. Rok później, 2 października 1968, na kilka dni przed rozpoczęciem Olimpiady, rząd otoczył czołgami plac i prezydent Meksyku Gustavo Diaz Ordaz wydał rozkaz strzelania do zgromadzonej tu protestującej opozycji. Możliwa dopiero wiele lat później, odsłonięta w 1993 roku tablica z nazwiskami ofiar upamiętnia niezagojoną bliznę masakry Tlatelolco. 

Z pielgrzymką do Guadalupe (Insigne y Nacional Basilica Santa Maria de Guadalupe)

Do położonego w północnej części Miasta Meksyk Sanktuarium Guadalupe, najważniejszego miejsca katolickiego kultu w Ameryce i jednocześnie największego maryjnego sanktuarium na świecie, przybywa corocznie ponad dwadzieścia milionów pielgrzymów. Tylko w rocznicę ukazania się postaci Matki Boskiej, między 9 i 12 grudnia na miejscu, hołd Królowej Meksyku i Cesarzowej Ameryki oddaje ponad 9 milionów wiernych z najdalszych stron Meksyku, z terenów obydwu Ameryk i z całego świata. Ze względów na wygodę dojazdu taksówki i autobusy zostawiają turystów i pielgrzymów często przy ciasnej i ruchliwej ul. Montevideo, od tylnej części Bazyliki, ale nie jest to najlepsze miejsce na rozpoczęcie zwiedzania.

W czasach kolonialnych istniał łączący Katedrę i miejsce ukazań, La Villa, tradycyjny szlak pieszych peregrynacji, który zachował się częściowo w dojazdowych alejach Calzada de Guadalupe i Calzada de Misterios. Świetnym pomysłem dotarcia do Sanktuarium okazuje się rozpoczęcie spaceru właśnie otoczonym ulicami deptakiem Calzada de Guadalupe, np. na wysokości centrum handlowego Soriana lub bliżej kościoła. Spacerowi towarzyszą cały czas imponujące widoki na wieże oraz kopuły gównych budowli sakralnych, a także często barwne pochody pielgrzymujących. Przed wejściem po niewielkiej rampie na główny dziedziniec Bazyliki, Patio de las Americas, deptak zamienia się w odnowiony plac, na którym można zakupić kwiaty, świece oraz dewocjonalia.

Na wprost głównego wejścia na teren Sanktuarium znajduje się najważniejsza budowla czasów kolonialnych, dziś uszkodzona i zapadająca się w grząski teren pod własnym ciężarem Stara Bazylika (Basilica Antigua). Na jej tyłach, od zewnętrznej lewej strony kościoła udostępnione jest zwiedzającym Muzeum Guadalupe z imponującymi zbiorami sztuki sakralnej i wotywnej, od arcydzieł kolonialnego malarstwa mistrzów Villalpando czy Cabrera, po złożony w dziękczynnym hołdzie przez Hugo Sancheza złoty but, trofeum meksykańskiego króla strzelców hiszpańskiej ligi piłkarskiej.

Wychodząc na lewo, za Klasztorem Sióstr Kapucynek, warto skręcić jeszcze raz w lewo rozpoczynając spacer w strone Gwadelupiańskich Ogrodów. To właśnie tutaj, u stóp wzgórza, zgodnie z opisującą objawienie księgą Nican Mopohua, prosty indianin Juan Diego Cuauhtlatoatzin trzykrotnie zobaczył 9 i 10 grudnia świetlistą postać “Matki prawdziwego Boga”. Na tym miejscu znajduje się dziś Kaplica Indian z zachowanymi w części zakrystii fundamentami najstarszej świątyni, którą wg tradycji miał opiekować się Juan Diego. Naprzeciwko niej, prawdziwa perełka barokowej architektury, Kaplica Źródlana (Templo del Pocito), skrywa studnię wypełnioną wodą, której przez lata przypisywano cudowne właściwości. Za nią, otoczona zielenią ogrodów, na tle kamienistych wodospadów, znajduje się składająca się z 17 figur, monumentalna rzeźba Ofiarowanie. U boku biskupa Zumarraga, Juan Diego i liczni indianie przynoszą w ofierze dla uznanej za swoją patronkę Świętej Marii Guadalupe kukurydzę, kwiaty, zwierzęta i kadzidło.

12 grudnia, podczas równoległego czwartego i piątego ukazania się Czarnulki, jak pieszczotliwie nazywają Meksykanie Guadalupe, miał miejsce na wzgórzu Tepeyac cud pojawienia się świeżych róż. Juan Diego zebrał je w wykonaną z włókna agawy plecionkę ayate i zaniósł biskupowi. Pod wysypującymi się różami na płótnie pojawiła się “nie namalowana ręką ludzką" postać Matki Boskiej. Na wzgórzu, z którego rozciąga się panorama na miasto i w ładne dni również na pobliskie wulkany, znajduje się dziś Klasztor Sióstr Karmelitek oraz kościół z freskami opowiadającymi gwadelupiańskie historie.

Schodząc z góry obok cmentarza, dojdziemy wprost do wybudowanej w 1976 r. Nowej Bazyliki. Tu właśnie, ponad głównym ołtarzem, w pozłacanej ramie, za pancerną szybą, znajduje się oryginał obdarzonego prawie pięćsetletnim kultem obrazu. Wchodząc do środka uwagę zwraca architektura i symbolika obiektu. Siedem szerokich bram wejściowych oraz ruchome schody pod ołtarzem, uniemożliwiają zatory nawet w najbardziej tłumne dni. Wyniesione na piętro Kaplice Balkonowe pozwalają uczestniczyć w mszy głownej i odprawiać indywidualne msze bez utraty kontaktu z wizerunkiem madonny. Jedna z kaplic wychodzi na zewnątrz budowli, na wschód, funkcjonując jako Kaplica Otwarta dla zebranych na dziedzińcu. Z dachu świątyni wybudowanej na planie okręgu, wyznaczonego symbolicznie poprzez obrzeża spiętej u szczytu plecionki Juana Diego, zwisają ogromne lampiony stylizujące róże, promieniując światło i łaskę bożą na zebranych wewnątrz wiernych. Za szybą blisko prawej bramy wejściowej zobaczyć można szczególną relikwię. Wygięty wybuchem podłożonej w bukiecie kwietnym bombykrzyż w 1921 r. uratował obraz przez zniszczeniem. Syn Boży skutecznie chroni swoją Matkę przed nieudanym zamachem.

Postać Virgen Morena de Guadalupe łączy w sobie cechy chrześcijańskiego misterium i indiańskiej symboliki. Typowa dla hiszpańskiej ikonografii głowa Śniadej Dziewicy przechylona jest pod kątem równym kątowi nachylenia osi obrotu Ziemi względem równika (23,5 stopni). Układ gwiazd na płaszczu Guadalupe odpowiada konfiguracji planetarnej z dnia objawienia. W źrenicy oka Maryi, jak na kliszy fotograficznej, rozpoznano postacie ludzkie, które zobaczyły cud w grudniu 1531r. Do dziś nie wiadomo skąd pochodzą pigmenty malowidła. Matka Boża jest w ciąży, a na spiętym wstążką pępku posiada podobny do liścia koniczynki aztecki znak matrycy życia i wszechświata, nahui ollin, “pięć wiatr”. Postać stoi na półksiężycu i otoczona jest promieniami słońca, symbolizującymi narodziny Chrystusa na amerykańskim kontynencie.   

Park Konika Polnego Chapultepec – Zielone Płuca Miasta

Chilangos, jak złośliwie mówi się o mieszkańcach stolicy, twierdzą że aby poznać Miasto Meksyk wystarczy poznać jego dwie główne arterie. Z północy na południe biegnie licząca prawie 80km Avenida Insurgentes, stanowiąca miejski fragment przecinającej kontynent Carretera Panamericana. Ze wschodu na Zachód przez miasto przechodzi Avenida Reforma, w swojej centralnej części dawny Trakt Królewski, zwana meksykańską Champs Elysee bądź “aleją z brązu”, ze względu na obecne na rondach i na trotuarach postacie bohaterów idei wolnościowych oraz współczesne, często abstrakcyjne rzeźby. Skrzyżowanie tych ulic, rzeczywiście stanowi kluczowy punkt orientacyjny w centrum miasta.

Jadąc Aleją Reforma od starówki mijamy rondo z pomnikiem Krzysztofa Kolumba. Misjonarze w dolnej części piedestału symbolizują cztery zakony, które ewangelizowały Nowy Świat w XVI wieku. Dalej, na skrzyżowaniu Reforma i Insurgentes, pod pomnikiem Cuauhtemoca, tablica z brązu upamiętnia scenę tortur ostatniego cesarza Azteków. Kolejne rondo to symbol miasta, kolumna z rozrywającym kajdany hiszpańskiej niewoli Aniołem Niepodległości. Wewnątrz cokołu znajdują się urny z prochami bohaterów wojen wyzwoleńczych. Na następnym skrzyżowaniu, przy słynnej z dobrych restauracji i nocnego życia dzielnicy Zona Rosa, powstał pomnik Diany Boginii Łowów, w hołdzie nienagannym kształtom Lupity Jones, meksykańskiej Miss Universum z 1991r.

W głębi widać stąd na wzgórzu Zamek Chapultepec, dziś muzeum opowiadające o historii miasta i kraju, a opodal otoczonej zielenią rezydencji prezydenta Meksyku, Los Pinos, rozpoczyna się największy w całej Ameryce Łacińskiej, liczący prawie 700 ha, miejski park. Park Chapultepec to idealne miejsce na spędzenie niedzieli. Można wynająć łodzie i pływać po sztucznym jeziorze, spacerować po Ogrodzie Zoologicznym, uprawiać jogging, bądź spróbować sił w szkole tańca na świeżym powietrzu. Są restauracje, sale koncertowe (Auditorio Nacional), kluby i galerie, w których odbywają się cykliczne imprezy. Park obfituje w ciekawostki kulturalne jak np. mozaika boga deszczu Tlaloca wykonana w reliewie przez Diego Riverę, (Fuente de Tlaloc), obrazy Fridy Kahlo w Muzeum Sztuki Nowoczesnej czy oniryczne rzeźby “ostatniej surrealistki XX wieku” Leonory Carrington. Nie przypadkiem wokół Parku Konika Polnego znajdują się najzamożniejsze dzielnice miasta: Lomas, Bosque czy Tecamachalco. W tej ostatniej, na skrzyżowaniu ulic Fuente Cibeles oraz Fuente Trevi, znajduje się powstały w latach 80 - tych kościół Matki Boskiej Częstochowskiej (Iglesia de Chestojova). Na terenie parku znajduje się też 7 z prawie 150 muzeów Miasta Meksyk, a wśród nich opiekujące się największymi zbiorami czasów przed hiszpańskich Muzeum Antropologii (Museo de Antropologia).

Muzeum Antropologiczne. Starożytny świat w pigułce.

Jeśli ktoś chce zobaczyć tylko jedno muzeum w Mexico City, powinno to być Muzeum Antropologiczne. To pod względem zarówno oryginalnych eksponatów jak i formy prezentacji muzeum niezwykłe w skali całego kontynentu. Na przyjaźnie zaprojektowanej powierzchni wystawowej ponad 4 ha, w 11 salach stałych ekspozycji na parterze, znajdują się liczące prawie osiem tysięcy artefaktów zbiory opowiadające o mieszkańcach obydwu Ameryk od najdawniejszych czasów do momentu przybycia Hiszpanów. Jedenaście sal na piętrze przedstawia zbiory etnograficzne kilku spośród 63 przetrwałych do dzisiaj kultur indiańskiego Meksyku. Za pomocą strojów oraz przedmiotów użytku codziennego i świątecznego, zbliżyć się tu można do wybranych, żyjących współcześnie, rdzennych ludów Nahua, Yaqui, Cora, Zapoteca, Mixteca, Purepecha, Otopame, Maya czy Huichol.

Część antropologiczna, dwie pierwsze sale, z prawej strony po wejściu, pokazują domniemane procesy ewolucyjne najdawniejszych mieszkańców planety i następnie pierwsze działania ludzi na kontynencie amerykańskim, po roku 30 tys. p.n.e. Po przekroczeniu suchą stopą zlodowaciałej Cieśniny Beringa i przystosowywaniu się do zróżnicowanych warunków klimatycznych, grupy zbieraczy i myśliwych doskonalą na przestrzeni tysięcy lat umiejętności konstrukcji prymitywnej broni oraz obróbki kamienia łupanego. Rewolucja rolnicza, związana z udomowieniem kukurydzy ok. 5 tys p.n.e., wyznacza radykalną zmianę w stronę osiadłego trybu życia, której towarzyszy wypalanie naczyń glinianych, początki ceramiki. 

Pomyślane dydaktycznie i chronologicznie kolejne cztery sale poświęcone są archeologii następujących po sobie cywilizacji. W Sali Wczesnych Kultur Doliny Meksyku, pod wpływem Olmeków, dominują zaokrąglone kształty postaci, widoczne w rzeźbie np Akrobaty czy figur związanych z kultem płodności. Zachowały się ślady wyposażonych w sprzęty codziennego użytku pochówków bezpośrednio pod miejscem zamieszkania. Liczne przedstawienia Boga Ognia, zwanego często Starym Bogiem, Huehueteotl, odwołują się do tragedii wybuchu wulkanu i zalania lawą miasta Cuicuilco.

W Sali Teotihuacan zobaczyć można m.in. makietę starożytnego ośrodka zaprojektowanego na planie ciała ludzkiego oraz murale boga deszczu, “Raj Tlaloca”. Mijając malowidła naścienne z Cacaxtla oraz zabytki kultury Xochicalco, w centralnej części Sali Tolteków ukazują się tajemniczy atlanci z miasta Tula. Ta część ekspozycji kończy się najważniejszą, centralną Salą Mexica, w której pośród makiet, kamieni ofiarnych, militariów, trybutów, instrumentów muzycznych, obsydianowych naczyń i glinianych kadzielnic, zobaczyć można m.in. replikę Pióropusza Moctezumy oraz oryginał Kalendarza Azteków.

Dla koneserów pozostaje ułożona w porządku geograficznym druga część archeologiczna. Warto wypatrzyć Kryształową Czaszkę w Sali Oaxaca, zmierzyć się z monumentalną monolityczną Głową Olmecką w Sali Kultur znad Zatoki Meksykańskiej i przyjrzeć się w Sali Majów jadeitowemu oryginałowi pośmiertnej maski, znalezionej w grobowcu króla Pakala w Palenque.

Południe miasta: Frida, Coyoacan i San Angel

Południe miasta nie ma wiele wspólnego z jego północną częścią. Odwrotnie niż w całym kraju, gdzie zamożna północ kontrastuje z biednym południem, w Mieście Meksyku bogatsze i lepiej zorganizowane dzielnice południowe odróżniają się od często zaniedbanych i chaotycznych dzielnic północnych stolicy.

Niegdyś niezależne miasto Coyoacan, w “dolinie kojotów”, w XX wieku wchłonięte zostało przez rozrastającą się metropolię, ale nie zatraciło dawnego uroku. Spacer po brukowanych ulicach, wśród kolonialnych budynków i pełnych historii placach dzisiejszej “dzielnicy artystów” warto rozpocząć przy kościółku San Antonio, od ul. Universidad. Przechodząc ul. Francisco Soto przez zabytkowy most, mijając rezydencje konkwistadorów Pedro de Alvarado i Diego de Ordaz, można dojść na główny plac starówki, gdzie znajduje się zabytkowy Kościół Św. Jana Baptysty i dzisiejszy ratusz gminy, w domu utożsamianym jako pierwsza po podboju Tenochtitlan rezydencja Korteza.

Na Zocalo, na którym cały czas stoi centralny kiosk z podpierającym go cokołem, zapełnia się w weekendy swojską atmosferą i muzycznymi imprezami na świeżym powietrzu. Pośród sklepików z pamiątkami, restauracyjek, barów, kantyn i prostych jadłodajni, serwowana na obskórnym Mercado de Comida prosto z gara zupa pozole nie ma równych w całym kraju, a legendarna Café Jarocho wygrywa od lat wszelką konkurencję z siecią Starbucks.

Idąc na północ ul. Ignacio Allende, na rogu ul. Londres znajduje się Casa Azul, niebieski dom słynnej malarki Fridy Kahlo, żony Diego Rivery. Artystyczne wnętrza oraz kolekcje szkiców i niewielu obrazów warte są wizyty, mimo że paradoksalnie, więcej obrazów Fridy jest obecnie w domu ostatniej żony Diego, Dolores Olmedo. Dwie ulice dalej, między ul. Viena i Churubusco, za ponurym wysokim murem otoczonym strzelniczymi wieżyczkami, znajduje się dom - muzeum zamordowanego tu przez zwolenników Stalina współtwórcy ZSRR i przyjaciela Rivery, Lwa Trockiego (wejście od ul. Churubusco).  

Nie ma z kolei lepszego dnia niż sobota, żeby pojawić się w arystokratycznym centrum dzielnicy San Angel. Spotkać tu można wystawiających na sprzedaż obrazy na Placu San Jacinto malarzy, a także wielu innych artystów. Wizyta na Rynku Rzemiosła Artystycznego (Mercado de Artesania) i w pobliskich galeriach sztuki połączona ze śniadaniem, obiadem lub kolacją w jednej z licznych tu restauracji należy do weekendowych rytuałów mieszkańców stolicy. 

Olimpiada 1968 i Mundial 1986

Jadąc na południe, po obydwu stronach Alei Insurgentes, wyłaniają się tereny największego uniwersytetu Ameryki Łacińskiej, UNAM. W przeniesionym tu z centrum w latach 50 - tych Mieście Uniwersyteckim imponują budowle akademickie, czytelnie, ośrodki kulturalne, teatry i sale koncertowe, wkomponowane w otwarte przestrzenie ozdobionych rzeźbami parków i rezerwatu przyrody. Po prawej stronie Stadion Olimpijski, w kształcie sombrero, siedziba pierwszoligowej Pumas, pamięta złote medale Ireny Szewińskiej i Jerzego Kuleja z 1968 r. Po lewej, dziesięciopiętrowa biblioteka bez okien, w całości z mozaiki, przywołuje kluczowe momenty rozwoju zachodniej nauki. W stworzonej jako edukacyjna utopia uczelni, zanurzonej w sztuce i otoczonej zielenią, uczy się obecnie ponad 300 tys. studentów. UNAM znajduje się na liście 100 najlepszych wyższych szkół na świecie.

Kilka ulic dalej na wschód, przy równoległej Alei Tlalpan, z daleka widać szczytową część Estadio Azteca, na którym dwukrotnie odbywały się mistrzostwa świata w piłce nożnej, w 1970 i 1986 roku. Pedro Ramirez Vasquez, ten sam, który projektował m.in. Muzeum Antropologiczne i Bazylikę Guadalupe, wykorzystał naturalne oświetlenie, nakierowując plan boiska zgodnie z ruchem słońca i wykorzystał podczas budowy krater wygasłego wulkanu, na którego dnie znajduje się poziom murawy. Obiekt posiada 105 tys. miejsc siedzących i ok. 15 tys. miejsc stojących. Nieduże muzeum poświęcone pierwszoligowemu gospodarzowi, klubowi America, wspomina również najważniejsze momenty z życia stadionu, w tym mszę papieża Jana Pawła II dla ponad 100 tys. wiernych w 1999 r. Stadion można zwiedzać we wszystkie dni poza dniami meczy i imprez.

Zbliżając się do wysokich gór, otaczających stolicę, po lewej stronie za miejskim ringiem Periferico, można wspiąć się na porośnięte trawą, zaokrąglone ruiny świątyni Cuicuilco. Ok. roku 150 n.e. wybuch wulkanu Xitle spowodował opuszczenie ośrodka, a ślady po erupcji widoczne są do dzisiaj w postaci magmowej kapy, dochodzącej w tej części miasta nawet do 40 m grubości.

Po prawej stronie widoczne są, z drugiej strony ulicy, szyny górskich kolejek z Parku Adrenaliny Six Flags, a naprzeciwko, największe centrum handlowe w okolicy, Perisur. Nad tą częścią miasta góruje, często niewidoczny w chmurach, najwyższy w Dolinie Meksyku, Pico de Marques Ajusco (3930 m n.p.m.). Zdobycie szczytu może być dużą przygodą, ale trzeba się do niej specjalnie przygotować. Szlaki górskie nie są w Meksyku dobrze oznakowane. 

“Pływające ogrody” Xochimilco

Żeby poczuć i zrozumieć jak wyglądało w dawnych czasach Miasto Meksyk, warto wybrać się na skrajne obrzeża stolicy, gdzie w pełnych tradycji południowych dzielnicach Xochimilco i Tlahuac, zachowały się fragmenty jednego z pięciu w dolinie jezior. To szczególne miejsce w całym kraju, gdzie do dzisiaj korzysta się z wydajnej, starożytnej techniki rolnej zwanej chinampa. Polega ona na konstruowaniu wielkich drewnianych tratw, które łączono ze sobą i przysypywano ziemią oraz żyznym mułem z jeziora. Wokół powstających w ten sposób terenów upraw sadzono wysokie i mocno ukorzeniające się drzewa z rodziny wierzb, ahuejote, które chroniły i stabilizowały ruch “pływających ogrodów”. W roku 1987 Ogrody Xochimilco, słowo, które w jęz. nahuatl oznacza “żyzne uprawy kwiatów”, wpisane zostały na światową listę zabytków Unesco, a pływanie po zachowanych 160 km kanałach wodnych stanowi jedną z największych atrakcji w mieście. Z dziewięciu przystani wokół jeziora, na krótki rejs najkorzystniej wybrać się łodzią z Embarcadero Fernando Celada lub Nuevo Nativitas, gdzie rozpoczynają się szerokie szlaki wodne po tzw. canal turistico. Odpychane od dna czterometrowymi palami drewniane łodzie, kolorowe trajineras, wyposażone są w ławy, stół oraz firanki. Można przywieźć własne jedzenie i picie, albo zamówić placki quesadillas lub smażoną kolbę kukurydzy na podpływających zewsząd restauracyjnych czółnach. Wokół kwitnie handel. Zakontraktowani muzycy grają na ksylofonie marimba, podchmieleni mariachi śpiewają na cały głos, młodzi Meksykanie przynoszą ze sobą odtwarzacze i tańczą kołysząc się na pokładach. Łodzie zderzają się ze sobą, leje się tequila i trwa nieprzerwanie popularna szczególnie w weekendy fiesta.

Zupełnie inną, ekskluzywną atmosferę posiada rejs rozpoczynający się z Embarcadero Cuemanco. Podczas romantycznych wielogodzinnych spływów po opustoszałych kanałach, wśród mało zamieszkałych wysepek, uda się zobaczyć wiele gatunków ptaków, m.in. pelikany i żurawie, usłyszeć rechot żab w szuwarach endemicznych trzcin tule, czy wypłynąć na wieczorny rejs przy świetle księżyca, tzw. lunada, do odległej Isla de las Muñecas, która znana jest z dziesiątek dziecięcych lalek, zawieszonych na gałęziach drzew, żeby “odstraszać złe duchy”. W tygodniach poprzedzających Dzień Zmarłych, na jednej z pobliskich wysepek odbywa się nocny spektakl La Llorona, odtwarzający prastarą legendę o matce opłakującej śmierć swoich dzieci. Jezioro znane jest również z pozyskiwanej stąd przez Azteków spiruliny z alg o medycznych właściwościach, a także z lokalnego przysmaku konsumowanych na rynkach prażonych owadów axayacatl. W tej tradycyjnej dzielnicy znajduje się również najlepsza w mieście restauracja specjalizująca się w daniach kuchni indiańskiej, Sabor de Luna, oddająca w ten sposób hołd kulinarnej sztuce prehiszpańskich ludów Meksyku.

Praktyczne informacje

Gastronomia

Starówka

La Terraza Hotel Majestic, Madero 73, taras na siódmym piętrze z widokiem na Zocalo  

Los Girasoles, Xicotencatl 1, ekskluzywnie po meksykansku, w sezonie wiosennym dostępny jest kawior z mrówczych jaj escamole i placki z podsmażanymi larwami gusano de maguey

Casa de Azulejos, Sanborns, Madero 4, po meksykańsku w rozsądnej cenie.

Zona Rosa i Polanco

Fonda de Refugio, Liverpool 166, godna polecenia restauracja w Różowej Dzielnicy 

Rincon Polaco, Darwin 119, to co najlepsze z polskiej kuchni w Meksyku, restauracja chlubi się przygotowywaniem posiłków podczas pielgrzymek Jana Pawla II oraz wizytami na najwyższycm szczeblu z Polski.

Coyoacan i San Angel

La Lechuza, Miguel Angel de Quevedo 34, legenda ręcznie robionych taco oraz sopa de tortilla                 

SAKS, Plaza San Jacinto 9, elegancko, świeżo i organicznie w samym sercu San Angel                                  

Arroyo, Insurgentes Sur 4003, tradycyjna kozia barbacoa z pieca ziemnego, z guacamole.

Rozrywka

Plaza Garibaldi, restauracja Guadalajara de Noche (Honduras 9) i kantyna Tenampa (Plaza Garibaldi 12), zabawa z muzyką mariachi.                                                                                                                                        

Zona Rosa: dyskoteki, nocne kluby, “table dance”, na różnym poziomie, o przeróżnej orientacji i z wybieranym świadomie stopniem bezpieczeństwa.                                                                                                                                      

Dyskoteki i kluby dancingowe: Salon 21 (Lago Andromaco 17), Mama Rumba (Queretaro 230), dyskotek i przy Av. Insurgentes.

Na zakupy

Santa Fe, największe centrum handlowe w płn. zach. części miasta.                     

Perisur, popularne z dobrej jakości sklepów centrum handlowe w płd. części miasta

Balderas, rynek przy stacji metra o tej samej nazwie, rzemiosło artystyczne z całego Meksyku                                              

Rynek San Angel (sobota), rzemiosło artystyczne, malarstwo, wystrój wnętrz   

Rynek Sonora, tzw "targ czarownic", zioła, amulety, kadzidła, medycyna naturalna, książki.

Wypożyczalnie samochodowe,

Avis, Hertz, Budget, Ejecutivo – hall główny lotniska w Mexico City. W hotelach 4* i 5*, samochody są podstawiane i odbierane z hotelu.

Aktywnie

Park Ajusco, trekking górski na szczyt najwyższego szczytu w Dolinie Meksyku, Cruz del Marques (3948m); trasa rowerowa Ajusco/Xitle, 28km, z elementami przygody i jazdy downhill; trasy ATV        

Park Desierto de los Leones, trasy rowerowe lekkie w pobliżu ruin klasztoru, oraz przygodowe. Popularna trasa trekkingowa od klasztoru do jeziora.                                                                                                              

Park Wulkanu Xitle, trekking na wys. ok 2500-3000m po zboczach zalanych lawą wulkaniczną            

Park San Nicolas Totolapan, trekkingi krajobrazowe na wys. 2700m-3740m. Trasy dydaktyczne związane z projektami, fauną i florą, oraz przy źródłach wodnych; doskonałe trasy rowerowe na wszystkich poziomach                                                                                                                                                                     

Park Los Dinamos, szczególnie popularny wśród pasjonatów sportów wspinaczkowych

Dla dzieci

Park Chapultepec, Av. Reforma y Av. Chapultepec.                           

Las i woda: spacery, miejsca do gier i na piknik, fontanny, staw z wypożyczanymi łodziami, zamek.

Ogród Zoologiczny, Reforma y Arquimedes, ponad trzysta gatunków zwierząt, wśród nich miś panda urodzony w zoo, (wt-nd, 9:00-16:30, gratis).         

Dziecięce Muzeum, Papalote, Av. De los Compositores, interaktywne muzeum nauki, działy m.in. Nasz Świat, Ludzkie Ciało, etc                                                                                                                        

Feria de Chapultepec, park zabaw, ponad 50 atrakcji, wśród nich drewniana kolejka górska                          

Zocalo, Centro Historico: spacery, ciekawostki kolekcjonerskie, występy tancerzy, muzyka                            

Coyoacan, Niedziela, Plaza Centeneario; spacery, rzemiosło, sztuki, występy tancerzy, muzyka               

San Angel, Sobota, Plaza San Jacinto; spacery, ciekawostki rzemiosła, sztuki, muzyka                                   

Casa del Pan, Tlalpan,San Fernando 765, restauracja z organicznym jedzeniem i kawiarnia, park z wiewiórkami, stawy, warsztaty malowania, wypieków, konstrukcyjne, etc.                                                       

Six Flags, Picacho al Ajusco 1800, reklamuje się jako park zabaw dla dzieci, rodzin oraz szukających ekstremalnych przeżyć pośród elektrycznych atrakcji                                                                                               

Xochimilco, spływy łodziami po kanałach wodnych, fauna i flora, muzyka.