14 Mini Rozmówki Meksykańskie

Powiedz to po hiszpańsku

Współcześni Indianie są dwujęzyczni, posługują się mową swoich przodków oraz hiszpańskim, ale około 4 miliony Indian nie rozmawia już w języku swoich przodków, lecz wyłącznie po hiszpańsku.

Najczęściej używane języki prehiszpańskie to: náhuatl i maya (ok. 3 mln), zapoteco(ok. 700 tys.), mixteco (ok. 700 tys.), otomí (ok. 560 tys.), a także m.in. tzeltal, tzotzil, totonaco, mazateco, chol, huasteco, purépecha, tarahumara, tojolabal, chontal, huichol, cora, yaqui, chichimeca, matlatzinca, seri, quiché, cakchiquel, lacandon i inne.

Istnieje ponad sto dialektów związanych z tymi językami. Żywa obecność indiańskich języków w Meksyku powoduje, że w meksykańskiej wersji języka hiszpańskiego jest wiele potocznych słów oraz zwrotów indiańskich, które przyjęły się i są obecne w codziennym porozumiewaniu się Meksykanów. Przyjaciela, zamiast potocznym amigo, częściej nazwie się cuate; rynek to rzadziej mercado, a częściej tianguis; zdenerwowanie wyrazi się słowem, które nie istnieje w żadnym innym kraju hiszpańskojęzycznym – chinga. Niektóre słowa prehiszpańskie wyszły poza granice Meksyku i przyjęły się w innych językach, np. pochodzące stąd: tomatl (pomidor), chocolatl (kakao), peyotl (pejot, rodzaj halucynogennego kaktusa), dzonot (cenota, naturalna wapienna studnia wypełniona krystaliczną wodą).

Charakterystyczne dla języków indiańskich zdrobnienia i wtrącanie form grzecznościowych są również obecne w sposobie porozumiewania się ludności nieindiańskiej w Meksyku znacznie bardziej, niż w innych krajach hiszpańskojęzycznych. Zamiast powiedzieć ahora (teraz), Meksykanin powie ahorita; zamiast chico (małe) – chiquito, zamiast adelante (z przodu) – adelantito etc. Prosząc, zawsze pojawi się zwrot por favor; przepraszając perdon, disculpa lub con permiso; dziękując – gracias, nawet jeśli w naszym odczuciu nie bardzo jest o co prosić, za co przepraszać lub dziękować.

Oprócz słów, w kontaktach z Meksykanami można dostrzec wiele pozostałości prehiszpańskich w  języku, sposobie myślenia i wzorcach zachowania. Poza językiem mówionym, w potocznych kontaktach Meksykanie używają nie zwykle bogatego, spontanicznego i ekspresyjnego języka mimiki twarzy oraz języka gestów, którymi da się wyrazić bardzo wiele reakcji i z których da się przekazać i odczytać częściej bardziej precyzyjnie niż za pomocą słów. Nie znając języka mówionego, wyłącznie za pomocą mimiki i gestów, w większości przypadków można się w Meksyku świetnie porozumieć. Trzeba też uważać na własną mimikę i gesty, gdyż Meksykanie z intuicyjnym wyczuciem i doskonałą precyzją odczytają u nas nawet to, co nie zawsze chcemy „głośno” powiedzieć. 

Rozmówki praktyczne

Saludos– Powitania i pożegnania

hola/buenos días/buenas tardes/buenas noches – cześć/dzień dobry/dobry wieczór

comoestás/muybien/más o menos – jak się masz/bardzo dobrze/tak sobie

hasta luego/ hasta la vista / hasta mañana– na razie/do widzenia/do jutra

ciao/besos/adios– cześć/buziaki/żegnaj 

Comer y tomar– Jedzenie i picie

desayuno/lunch, almuerzo, comida/cena – śniadanie/obiad/kolacja

jugo de naranja/toronja/piña/manzana– sok pomarańczowy/grejfrutowy/ananasowy/jabłkowy

fruta/cereales/pancakes/pan dulce – owoce/płatki zbożowe/naleśniki/słodkie pieczywo

huevos al gusto: revueltos/fritos/con jamón/tocino – jajka do wyboru: jajecznica/smażone/z szynką/z boczkiem

leche/queso/crema/mantequilla– mleko/ser/śmietana/masło

entremes/ensalada/sopa/plato fuerte/postre– przystawka/sałatka/zupa/drugie danie/deser

chicharrón/aguacate/guacamole – świnska skóra/awocado/sos awocado

ensalada mixta/ensalada rusa/ensalada de fruta–sałatka ze świeżych warzyw/sałatka warzywna/sałatka owocowa

sopa azteca/caldo tlalpeño/crema de espinaca–zupa tortillowa/rosół na ostro/krem szpinakowy

pollo/pescado/carne de puerco/carne de res – kurczak/ryba/wieprzowina/wołowina

flan/arroz con leche/crepas con cajeta– budyń/ryż z mlekiem/naleśniki w sosie karmelowym

guarnición/salsa/sal/pimienta – przybranie/sos/sól/pieprz

burritos/club sandwich /torta– placki pszenne z nadzieniem/sandwich z frytkami/kanapka

tacosdorados/flautas– smażone placki kukurydziane z nadzieniem

agua/agua de sabor/agua hervida/café/té negro– woda/rozcieńczony sok/wrzątek/kawa/herbata

cerveza/vodka/tequila/mezcal/licor/vino/limón– piwo/wódka/tequila/mezcal/likier/wino/cytryna

cuchillo/tenedor/cuchara/cucharita – nóż/widelec/łyżka/łyżeczka

servilleta/taza/vaso/copa/caballito – serwetka/filiżanka/szklanka/kieliszek/kieliszek do tequil 

En el hotel, en el aeropuerto – W hotelu, na lotnisku

bar/restaurante/alberca/recepción/lobby – bar/restauracja/basen/recepcja/lobby

habitación/aire acondicionado/ventilador/cama – pokój/klimatyzacja/wentylator/łóżko

llave/televisión/teléfono/cafetera/plancha – klucz/telewizor/telefon/ekspres do kawy/żelazko 

baño/toalla/secadora – łazienka/ręcznik/suszarka

bell boy/mesero/camarista/gerente – boy hotelowy/kelner/pokojówka/kierownik

calentador de agua/enchufe de corriente – grzałka/gniazdko

operador/chofer/guía/tour lider/maestro – kierowca/przewodnik/pilot/mistrz

frontera/migración/boleto/pasaporte– granica/przejście graniczne/bilet/paszport

equipaje/maletero/casa de cambio/ladrón – bagaż/bagażowy/kantor/złodziej 

Palabras de cortesía– Zwroty grzecznościowe

con permiso/perdón/disculpa/por favor – za pozwoleniem/przepraszam/proszę wybaczyć/proszę

gracias/ de nada – dziękuję/nie ma za co

señorita/señor,–a/usted/joven– panienka/pan, pani/pan, pani/młodzieniec (do kelnera)

puedo/podría– czy mógłbym, mogłabym

quiero/quisiera/me gustaría– chcę/chciałbym, chciałabym

queridoamigo/estimadoseñor– drogi przyjacielu/szanowny panie 

Plática– Rozmowa

me llamo/soy de Polonia/soy buena onda – nazywam się/jestem z Polski/jestem sympatyczny

estoyfeliz/contento/triste/enojado – jestem szczęśliwy/zadowolony/smutny/zdenerwowany

cuál es tu nombre/apellido/dirección/teléfono – jakie jest twoje imię/nazwisko/adres/telefon

mujer bonita/hombre guapo – piękna kobieta/przystojny mężczyzna

me caes bien/me gustas/te quiero – lubię cię/podobasz mi się/kocham cię

si/no/qué/por qué/dónde/cuándo/quién/cómo– tak/nie/co/dlaczego/gdzie/kiedy/kto/jak

qué es esto/no entiendo/claro/por supuesto– co to jest/nie rozumiem/jasne/oczywiście

yo/tú/él/ella/usted/nosotros/ustedes/ellos– ja/ty/on/ona/pan, pani/my/wy – państwo/oni

bien/mal/bueno/malo– dobrze/źle/dobra/zła

flaco/gordo/alto/bajo/chico/grande/loco– chudy/gruby/wysoki/niski/mały/duży/szalony

amigo,–a/hijo,–a/hermano,–a/ – przyjaciel/syn, córka/brat, siostra

madre/padre/abuelo,–a/tío,–a – matka/ojciec/dziadek, babcia/wujek, ciocia

quiero ir a la Zona Rosa/quiero invitar – chcę pojść do Zona Rosa/chcę zaprosić

bonito día/llueve/hace calor/hace frío – ładny dzień/pada deszcz/jest ciepło/zimno

buen tiempo/mal tiempo/lindo/feo – ładna pogoda/brzydka pogoda/ładny/brzydki 

Orientación – Poruszanie się

donde está el hotel/el restaurante/el museo – gdzie jest hotel/restauracja/muzeum

que tan lejos del hotel/como ir – jak daleko od hotelu/jak dojść, dojechać

cerca/lejos/por aquí/por allá – blisko/daleko/tu/tam

donde están los baňos/sanitarios/damas/caballeros– gdzie jest łazienka/toaleta/panie/panowie

derecho/a la derecha/a la izquierda – prosto/w prawo/w lewo

calle/avenida/esquina/cuadra/monumento – ulica/aleja/róg/przecznica/pomnik

curva/curvapeligrosa/poli– zakręt/niebezpieczny zakręt/policjant

carro/camión/autobús/metro/taxi/avión– samochód/autobus/autokar/metro/taxi/samolot

que hora es/es la una/son las ocho – która godzina/pierwsza/ósma

quedía es/semana/mes/año– jaki dziś dzień/tydzień/miesiąc/rok

lunes/martes/miércoles/jueves/viernes/sábado/domingo – dni tygodnia, poniedziałek/niedziela

ayer/hoy/mañana/ahora/siempre/nunca– wczoraj/dzisiaj/jutro/teraz/zawsze/nigdy

sol/luna/estrella– słońce/księżyc/gwiazda 

Compras– Zakupy

tienda/mercado/supermercado/almacén/ – sklep/rynek/supermarket/dom towarowy/centrum handlowe

cuanto cuesta/muy caro/más barato – ile kosztuje/bardzo drogo/taniej (jeszcze taniej)

mucho/poco/no tengo dinero– dużo/mało/nie mam pieniędzy

zapatos/ropa/regalos/artesanía– buty/ubranie/prezenty/rękodzieło

comprar lentes/rollo/tarjeta telefónica/aspirina – kupić okulary/film/kartę telefoniczną/aspirynę

pagar con tarjeta/con efectivo – płacić kartą/gotówką

uno/dos/tres/cuatro/cinco/seis/siete/ocho/nueve/diez/once/doce – liczebniki 1/12

trece/catorce/quince/dieciseis/diecisiete/dieciocho/diecinueve/veinte – 13/20

veintiuno/treinta/cuarenta/cincuenta/sesenta/setenta/ochenta/noventa – 21/30/90

cien/ciento diez/doscientos/trescientos/cuatrocientos/quinientos – 100/110/200/300/400/500

seiscientos/setecientos/ochocientos/novecientos/mil – 600/700/800/900/1000 

Salud – Zdrowie

qué pasa/no pasa nada/que tienes/no tengo nada – co się dzieje/nic/co ci dolega/nic mi nie dolega

me sientomal/estoybien – czuję się źle/czuję się dobrze

dolor/me duele/me duele aquí – ból/boli mnie/boli mnie tutaj

cabeza/diente/ojo/garganta/estómago/corazón– głowa/ząb/oko/gardło/brzuch/serce

cansado/estoy mareado/tengo frío/tengo calor– zmęczony/mam zawroty głowy/jest mi zimno/ciepło

auxilio/socorro/hospital/farmacia/médico– pomoc/pomocy/szpital/apteka/lekarz

tengo: diarrea/fiebre/ganas de vomitar – mam: rozwolnienie/gorączkę/ochotę wymiotować

iglesia/templo/cura/sacerdote/Dios – kościół/świątynia/ksiądz/kapłan/Bóg 

Todo bien – Kiedy wszystko jest jak należy

que bueno/que padre/que buena onda/que rico – dobrze/świetnie/sympatycznie/smacznie

está estupendo/perfecto/tremendo/chingón – wspaniale/doskonale/niesamowicie/zajebiście

eres un amor/que lindo/felicidades – jesteś cudowny/jak miło/gratulacje

espectacular/maravilloso/está de lujo – rewelacja/cudownie/super 

Algo mal – A gdy coś nie jest tak jak powinno:

problema/no estoy de acuerdo/no puede ser – problem/nie zgadzam się/nie może być

mala onda/que poca madre/que desmadre/puta – niesympatyczny/chamówa/rozpierducha/kurwa

pendejo/chinga/chinga tu madre/joder/al carajo – dupek/cholera/kurwa twoja mać/jebać/do chuja

eres un animal/una bestia/cabrón/pinche puto– jesteś zwierzę/bestia/łajdak/pieprzona ciota